Ay ve güneş takvimi
Prof. Dr. Mustafa Uzunpostalcı
Takvim, zamanı gün, hafta, ay ve yıl olarak gösteren bir cetvelin adıdır. Günümüzde genel geçer olan takvim günlerin bir yıllık yapraklar halinde birbirine yapıştırılmış 365 veya 366 yapraktan oluşan ve günün bitişinde bu yaprakların sırayla koparılması suretiyle yeni güne başladığımızı hatırlatan bir seridir.
Tabii günler yirmi dört saatlik zaman dilimini ifade eder. Günümüzde ise günün başlangıç saati gecesinin yarısında başlamakta ve yirmi dört saatten oluşmaktadır. Bundan dolayı yeni bir günün başlangıcı bir önceki günün yirmi dört saatini tamamladığı andır.
Hafta yedi günden oluşmaktadır. Yedi gün tamamlanınca yeni bir hafta daha başlar. Günümüzde bu süre Pazartesi gününün başladığı anla başlar ve Pazar gününün tamamlanması ile de biter.
Aylar ise otuz veya otuz bir günden oluşmaktadır. Tabii şubat ayı yirmi sekiz gündür. Yıl ise on iki ayın tamamlanması ile oluşmaktadır. Bir yılın süresi de 365 gün 6 saatten oluşmaktadır. Her yıldan artan bu altı saat dört yılda bir gün oluşturduğu için bu gün diğer aylardan kısa olarak belirlenmiş olan şubat ayına eklenir ve dolayısıyla her dört yılda bir şubat ayı yirmi dokuz günden oluşur.
Dikkat edilirse bu takvim, üzerinde yaşadığımız dünyanın güneşin etrafında dönme süresi esas alınarak belirlenmiş bir takvimdir. Bundan dolayı de bu takvime ‘güneş Takvimi’ denir. Ancak bundan ayrı bir de dünya etrafında dolanan ve güneşten aldığı ışığı dünyaya yansıtan ‘kamer’ dediğimiz ayın dolanımından oluşan bir takvim daha bulunmaktadır ki, buna da ‘ay takvimi’ veya ‘kameri takvim’ denir. Ayın bir dolanımı 29 veya 30 gün sürmektedir. Yani ilk olarak ince bir hilâl şeklinde görünmesi ile tekrar aynı şekilde görülebilmesi arasında bu kadar süre bulunmaktadır. Hz. Peygamber as.’ın Medine’ye hicreti esas alınarak kullanılmış bir takvim olduğu için ile buna ‘Hicrî Takvim’ de denir.
Bu takvim Müslümanların kullandığı bir takvim olup oniki aydan oluşmaktadır. Yılın ilk ayı da Muharrem’dir. Bu da bir önceki gün olan Perşembe günü başlamıştır. Bu yeni bir yılın başlangıcı demektir. O gün Müslümanların takvimine göre yeni yılın, yani 1442. yılının başlangıcıdır.
Bu yılın Müslümanlar için geçen yıllardan daha hayırlı ve bereketli olmasını Allah’tan dileyerek yeni yıllarını kutlarım.
Bilindiği gibi günümüzde biz de resmi olarak Milâdi takvimi kullanmaktayız. Ancak dini günlerimizi ve bir günün başlangıç ve bitişini belirleyen ayın dünya etrafındaki hareketidir. Buna göre günün ve yeni bir ayın başlangıcı dünyadan ayın/kamerin dünyadan ilk görüldüğü saattir. O da akşam güneşin batmasından sonra görünme saatidir. Dolayısıyla bu takvime göre günün başlangıcı güneşin doğma zamanı değil, ayın doğma zamanıdır. Diğer bir ifade ile yeni günün başlangıcı gecenin başlangıç saatidir.
