Bebeklerde gelişme geriliği
Opr. Dr. M. Okay Demirtaş
Hepimiz için yoğun ve yorucu geçen salgın döneminde anne adayları ve bebekler için çok dikkat edilmesi gereken bir konu ile tüm okurlarımızı saygıyla sevgiyle selamlıyorum. Hamilelik esnasında sık rastladığımız anne babalar için çok tedirginlik veren bir durum; Bebekte gelişme geriliği görülmesi.
Inutero (anne rahminde) büyüme potansiyeline erişememiş fetüs yani ultrasonda bebeğin olması gereken kilodan (gebelik haftasına göre) daha az olması durumu.
Hamilelikte Bebeğin Gelişimi Nasıl Takip Edilir?
Ultrason ile; ilk üç ay bebeğin boyunu ölçerek(daha doğrusu CRL yani baş popo mesafesini ölçerek yani aslında hiçbir zaman gerçek bir boy ölçümü yapılmaz ve gerekmez), ilerleyen aylarda ise bebeğin baş çevresi, karın çevresi ve uyluk kemiği ölçümünü yaparak bebeğin kilosunu yani gelişimini takip ederiz.
Anne Karnında Bebeğin Gelişiminin Geri Olması Önemli Bir Durum mu, Riskleri Var mı?
Her 10 anne adayının 1 tanesinde bu görülür, oldukça sıktır diyebiliriz. Ayrıca doğuma yakın kaybedilen bebeklerin yaklaşık%20'sinde gelişme geriliği mevcuttur. Bu oranlar bize son derece dikkatli izlemek gerektiğini gösteriyor. Burada şu noktanın altını çizmek gerekir bu durum her zaman patolojik değildir. Bu bebekleri SGA (haftasına göre küçük yani minyon bebek) ve IUGR(gerçek gelişme geriliği) şeklinde ikiye ayırıyoruz. Bu bebeklerin önemli bir kısmı minyon bebeklerdir yani sağlıkla sıhhatle doğar ve büyürler. Yani ultrasonda bebeğinde gelişme geriliği olan anne adayının telaşa kapılmaması ancak bu durumda dikkatle değerlendirilmesi önem arz ediyor
Nedenleri Nedir?
Bu durum sıklıkla yapısaldır yani her bebeğin anne babadan aldığı bir büyüme gücü, potansiyeli vardır o nedenle bu durumda anne babanın da yapısal özellikleri dikkate alınarak değerlendirme yapılmalı. Anne ile ilgili; sigara içimi, beslenme yetersizliği, diyabet, madde bağımlılığı, yetersiz kilo alımı, diyabet; bebekle ilgili enfeksiyonlar, çoğul gebelik, çeşitli ilaçlara maruziyet gibi nedenler olabileceği gibi anne rahminin bebeği yeterince besleyememesi gibi birçok nedeni mevcut.
Takibi ve Yönetimi Nasıl olmalı?
Öncelikle gebelik haftası doğru olarak belirlenmeli bunun için ilk üç ayda yapılmış ultrason ölçümleri kullanılmalı, sonrasında anne ile ilgili eşlik eden tansiyon sorunları gibi örneğin medikal sorunlar var ise bunlar tedavi edilmeli, bebeğin suyu ve gelişimi aralıklı ölçümler ile takibe alınmalı, gerekli durumlarda bebek akciğer gelişimi için kortizol tedavisi verilmeli ve anne karnında kaldığı sürenin bebek için artık fayda yerine zararlı olmaya başladığı zaman dikkatle değerlendirilip doğum planlanmalıdır.
Büyüme kısıtlılığının özel bir tedavisi yoktur. Anne adayına beslenme desteği, çeşitli serumlar, düşük doz aspirin, oksijen tedavisi gibi çeşitli yaklaşımlar denenmiş ancak hiçbirinin yararı gösterilememiştir. Burda yine çok sorulan sorulardan biri acaba iki can taşıyan anne adayları iki kişilik yeseler bebek daha iyi gelişir mi? Kesinlikle hayır bununda fazlasının zarar olduğu akılda tutulmalı, bir diğer hususta gereksiz ve fazladan alınacak vitamin takviyelerinin, balık yağı haplarının bebeğe yarar yerine zarar vereceğidir. Tüm anne adayları gebelikte mümkün olduğunca az ilaç kullanmalı sağlıklı düzenli beslenmeli.