Selçuklu Devlet Adamı Ve Alimi: Kadı İzzeddin Muhammed-1
Nefise Gürbüz
Türkiye Selçuklu Devleti'nde kadılık görevinde bulunmuş, alim ve fazıl bir zattır. Asıl adı Muhammed Razi'dir. Aslen Reyli’dir.
Selçuklu Dönemi büyük alim, kadı ve devlet adamlarından olan Kadı İzzeddin Muhammed ismi veliler listesinde bulunmamaktadır. Fakat yapmış olduğu büyük hizmetler sonucunda velilerle birlikte adının anıldığı kaynaklar mevcuttur.
Kadı İzzeddin Muhammed, zamanının tanınmış alim ve kadılarındandır. I. Alaaddin Keykubat’ın torunlarından II. İzzeddin Keykavus 1246 yılında Selçuklu Devleti tahtına tek başına oturunca vezirliğe Kadı İzzeddin Muhammed’i getirdi. Muineddin Süleyman Pervane, Sahip Fahreddin Ali, Celaleddin Karatay gibi o dönemin tanınmış alim ve yöneticileri de bu dönemde onunla birlikte görev yapmışlardır.
İranlı yazar ve tarihçilerden biri olan İbn- Bibi, Kadı İzzeddin hakkında şöyle demiştir:
“Kadı İzzeddin’den başka vezirlik mevkiine hak kazanmış bir devlet adamı kalmadı. Celalettin Karatay ile birlikte bütün memleket ve saltanat büyükleri onu vezirlik makamına geçirmeyi lüzumlu gördüler. Devlet işlerinin dizginlerini İzzeddin’in başarıcı ellerine teslim ettiler.”
Gerçekten o zamanında güttüğü siyaset ve dehasıyla memleketi iç ve dış düşmanlara karşı korumuş, Moğol baskınlarının en şiddetli bir döneminde memleket onun sayesinde rahat bir nefes almıştır. Her tarafta Moğol casuslarının cirit attığı ve pek çok görevlinin Moğol yanlısı bir siyaset güttüğü dönemde O, Moğol düşmanlığı ile tanınmıştır. Ülkeyi korumak içinde hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır.
Moğol düşmanlığı yüzünden bir ara görevinden uzaklaştırılmışsa da, çok geçmeden yeniden görevine dönmüştür. İzzeddin Keykavus üzerinde büyük tesiri vardır. Hükümdar kendisinden çekinir ve çok hürmet gösterirdi.
O, padişahın ahlakını bozmak isteyenlere karşı da nüfuzunu kullanarak onları bertaraf eder, Moğolların padişahı tesirleri altına almaması için de, büyük gayret sarf ederdi. Hazinenin bütün altınlarını dökerek hazırladığı bir ordu ile Sultan Rukneddin’i mağlup ederek onu Burgulu Kalesi’ne hapsettirir.
