Ustasına Hürmetsizlik Yapmış Olmamak
Mustafa Özyurt
Diyarbakır tarihini ibretle inceleyeceğiniz eserin biriside On Gözlü Köprüdür. Dicle Köprüsü, Silvan Köprüsü ve Mervani Köprüsü olarak dört ayrı isimle bilinen ihtişamlı köprü, Mervaniler devrinde Diyarbakır hükümdarı Nizamüddevle Nasr tarafından 1065 tarihinde yaptırılmıştır. Şehrin önemli tarihi eserlerinden biridir. 150 m. Uzunluğunda 5.5 buçuk m. Enindedir. On gözlü olduğu için bu adı almıştır.
Köprü yapılırken yarıya geldiklerinde ustası vefat eder Kalfası geri kalan kısmını tamamlar. Üstasını vefatından sonraki yaptığı yerleri daraltarak gider. Buna sebebde ! ustasına hürmetsizlik yapmış olmamak için. Yani ustanın yaptığı yer geniştir kalfanın kine göre.
Fetih esnasında İslam ordusu muhtelif yerlerden girmiştir. Sad i. Ebi Vakkas hazretleri Dağ kapıdan giriş yapmıştır. Gelen sahabeler içerisinde burada Sad i. Ebi Vakkas hz. İle iki sahabe şehid oluyor. Şehit olanlar şehid oldukları yerde defn olundukları için buraya defnedilmişlerdir. Şu karşı meydan Sad i. Ebi Vakkas Dağ Meydanıdır.
ŞİFALI SÜLÜKLER
1680 yılında yapılan Sülüklü Han, Hanilioğlu Mahmut Çelebi ve kız kardeşi Atike Hatun tarafında inşa ettirilmiştir. Osmanlı kültüründe hanların ayrı bir önemi vardır. Hanlar şehrin nabzının tutulduğu bir yerdir. Sülüklü Han’ın adı, kuyunun içerisindeki yaşayan şifalı sülüklerden geliyor. Bu sülükler eskiden çeşitli kan hastalıkları için şifa olarak hekimler tarafından kullanılmaktaydı. Yani eser eser eser vesselam!!!
Hz. Süleyman Camii
Hz. Süleyman Camii, Tarihe ışık tutan eser yıl içerisinde yoğun bir şekilde ziyaretçisi mevcuttur. Hz. Süleyman Camii Tarihi değerlerinin yanı sıra tabii güzellikleri de bir o kadar cezbeder görenleri. Bu ziyaret mahallinde şırıl şırıl durmadan akan çeşmeler var. Bir büyüğümüz ” Bu suların kaynaklarının hepsi ayrı ayrı yerlerden gelmektedir. Onun için şifa niyetine için” buyurmuşlar.
Diyarbakır'a yolunuz düşerse gezmeniz ziyaret etmeniz gereken çok yer olacak. Başda Hz. Süleyman Camii dir. 1155-1160 yılları arasında Nisanoğlu Kasım tarafından yaptırılan Hz. Süleyman Camii'nin bulunduğu bölgede, Diyarbakır'ın fethi sırasında şehit düşen 27 sahabenin yattığı Meşhed bulunmaktadır. Türkiye'nin her noktasından ziyaret edilen cami tarihi boyunca İçkale Camii, Kale Camii, Nasıriyye Camii isimlerini almıştır. İslam'ın ilk camilerinden biri olması sebebiyle önemli bir yere sahiptir. Diyarıbekr gezinizde Hz. Süleyman Camii'ni de muhakkak ziyaret etmenizi tavsıye ederiz.
MESUDİYE MEDRESESİ
Anadoluda İlk İslam Ünüversitesi olarak açıldığı ve burada dini, tarihi, coğrafi vs. muhtelif fünun öğretilirdi. Mesela Astronomi çalışmaları burada yapılırdı. Alt tarafda talebelerin üst tarafda hocaların odaları vardır. Yatılı kalırdı talebeler.
DÖRT AYAKLI MİNARE
Bu Minare malum çatışmalarda çok mermi yiyib çok yara almış. Ve buradaki cami Mihrablarıyla 4 Mezhebi temsil ediyordu.
Nebi Camii 15. yüzyıl eserleri arasındaki Nebi Camii, Diyarbakır'ın tarihi Sur ilçesinde bulunmaktadır. Camideki kitabelerin çoğu Peygamber Efendimizden bahsettiği için Peygamber Camii olarak da anılmaktadır. Cami, Akkoyunlular tarafından inşa ettirilmiştir ve yapıldığı ilk dönemlerde geniş bir alan kapsadığı bilinmektedir. O dönemlerde; Şafiiler kısmı, Hanefiler kısmı ve Medrese bölümleri bulunmaktaydı. Diyarbakır'da 1717-1719 yılları arasında valilik yapan Köprülü Abdullah Paşa'nın kızı ve hanımına yaptırdığı türbedir.
Evliya Çelebi Seyahatname adlı kitabında Nebi Camii'nden bahsetmiştir. Tarihi Sur ilçesinde bulunan Latifiye Medresesi, Kurşunlu Camii'nin külliyesi içinde yer almaktadır.
Sipahiler Çarşısı
Diyarbakır Ulu Camii'nin arkasında bulunan Sipahiler Çarşısı geçmişte ticaretin ve alışverişin merkezlerinden biriymiş ve uzun yıllar boyunca doğunun ticaret merkezilerinden biri olmuş ve aynı zamanda önemli endüstri merkezleri arasına da girmeyi başarmış. Özellikle ünlü dokumalarıyla bilinirmiş ve çarşının hareketliliği devam etmektedir.
Kent kültürünü yakından tanıtan yerlerden biridir Melik Ahmet Paşa Camii de ziyaret edilecek tarihi eserlerdendir.
Romalılar Sasaniler Bizanslılar Emeviler Abbasiler Şeyhoğulları Hamdaniler Mervaniler Selçuklular İnaloğulları Nisanoğulları Artuklular Eyyübiler Moğollar Akkoyunlular Safeviler ve Osmanlılar gibi 33 farklı medeniyet Diyarbakır´a hakim olmuşlardır.
Bir çok kültüre ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır bir diğer yandan bu kültürlerin ve medeniyetlerin emzirdiği ve büyüttüğü bir çok düşünce, sanat ve bilim adamının da yetiştiği bir coğrafya olagelmiştir. Türk Edebiyatının en önemli şair olan Cahit Sıtkı TARANCI, Sezai KARAKOÇ, Ali Emri, Süleyman Nazif, Ziya GÖKALP, Divan Edebiyatı şairi Nesimi, Mühendislik biliminin en ünlü bilim adamı ve ilk Robotu icat eden El-Cezeri gibi bir birinden farklı alanlarda ün yapmış bir çok önemli şahsiyetin memleketi olmuştur. (Devam edecek)
