
Kubbetü's-Sahra-1
Mustafa Özyurt
Sahra-i Meşrûfe’nin güneyden kuzeye olan uzunluğu doğudan batıya olan genişliğinden daha uzundur Asıl yapı sekizgen bir yapı üzerine oturtulmuştur. Her bir kemerin ortalama uzunluğu yirmi metre kırk santimdir. Bunlardan birisi dış dairedir. Altı kemer, sekiz büyük direkle önü beyaz mavi, üçü koyu yeşil ve diğer üçü beyaz ve kırmızı olmak üzere on altı sütundan müteşekkildir. İç daire olan ikinci daire dört kemerli ve dört büyük direkle yedisi koyu yeşil, üçü beyaz ve kırmız olmak üzere on iki sütundan ibarettir.
Sağ mihrabın önünde Makamu’l-Hızır ve kuzey kısmında Makamu’l-Halil olarak isimlendirilen birer suffe mevcuttur. Sahre-i Meşrûfe ile mağaranın içi mermer ile döşenmiş olup, mağaranın içinde yuvarlak bir taş vardır ki üzerine vuruldukça etrafa çarpıp dönen bir seda hâsıl olur.
MESCİDİ BURAK
Burak mescidi Mescidi Aksa sınırları içerisinde doğu tarafında ve Kubbetüssahra'nın 300 metre ötesinde ve Kıble Camiinin yanına yakın bir yerde bulunmaktadır.
Emeviler tarafından yaptırılan oldukça geniş bir mescid. Peygamberimiz s.a.v. Miraca çıktığı zaman Mekke’den Kudüs’ü Şerife Burak isimli binitle gelmiş ve Burak’ı buraya bağlamış.Yer geniş. Taş İlk etapta akla gelen soru buraya nasıl indirmiş. Oysa öyle değil. Zamanında yerle aynı seviyede, zamanla cami yapılmış, bağladığı yer aşağıda kalmış. merdivenlerden üç kat aşağıya iniyoruz.
İçeriye giriyoruz. Fırsat bulanlar 2 rekat mescid namazı kılıyor. Bir kısmımız bağladığı yere varsayılan olarak yapılmış demir halkanın önünde fotoğraf çekiyor. Yer altındaki küçük mescidin duvarı Yahudilerin kutsal olarak gördüğü ‘Ağlama Duvarı’ ile komşu. Daha önceleri sözünü ettiğim Burak Duvarı olan bu duvar... Yahudiler bu duvara ağlıyor..
MERVAN MESCİDİ-DİĞER YERLER
Mescid-i Aksa'nın güneydoğu köşesinde bir yeraltı mescidi. eski dönemlerden beri bir açık hava toplantı alanı olan bu bölge haçlılar döneminde üstü kapatılmak suretiyle bir ahıra dönüştürülmüştü. haçlılar bu ahırlara Süleyman ahırları adını vermişlerdi. Mekanın hz. Süleyman döneminden kalma bir unsuru yoktur. Mescidin en uç köşesinde yine yer altında hz. İsa'nın vaftiz teknesi denilen mekan bulunur. Meryem validemiz, burada hz. isa'yı bebekken gasl etdiği ve hahamlara konuştuğuna inanılan bir mesciddir.
Mervan Mescidinde Hz Meryem’e hürmeten kıble duvarına Abdulmelik Bin Mervan ufak bir oda yaptırmıştır. Bu oda halen durmaktadır.
Her iki mescidler taş koridorlar ve tavanları ise soğan kubbeler halindedir, bu koridorlar mescidi aksanın güneyine bakan ismi üç kapı ve iki kapı olan kapılar sayesinde emevi saraylarına açılır, Emeviler sarayında oturan kişilerde bu kapıları kullanarak ve koridorlardan geçerek Mescidi Aksaya çıkarlardı.Mervan Mescidi 17 koridordan oluşmaktadır 18 bin kişiyi aldığı ifade edilmektedir.
Mervan mescidinde de kıble duvarı önünde bulunan emevi saraylarına açılan kapılar bulunmaktadır.
Kadim mescidinde ise iki koridoru bulunmakta bu koridorlar Emevi Saraylarlarına açılan kapılar ile buluşmaktadır.
Emeviler tarafında ayrıca Kadim Mescidinde Mescidi Aksa'nın kandillerini aydınlatmak için devasa zeytin yağı kuyuları yaptırılmıştır.
Mervan Mescidi yahudiler tarafından 1920 yılından itibaren 1970 li yıllara kadar ahır olarak kullanılmış olup , Kudüs muhafızı Şeyh Raid Salah tarafından uygulanan sivil toplum tepkileri sayesinde mescid çöplerden temzilenerek mescid olarak açılması ,Şeyh Raid tarafından gerçekleştirilmiştir.Şeyh Raid Salah Kudüs muhafızı önder bir isimdir.
Çok zarif ve sade olan taş mimarisi ve kubbeleri ve sutünları ile bize sadelikte bulunan zenginliği ve etkileyiciliği göstermektedir. (Devam edecek)