KÂBE-İ M. VE RAVZA-İ MUTAHHARA'DAKİ HATLAR

Bilindiği gibi başta mimari eserlerimiz olmak üzere, İslâm dünyasında üretilen her tür sanat eseri yazı (hat) ile bezenmektedir1. Dinî bir mahiyet taşısın taşımasın yazı; cansız yapı ve eserlere ruh vermekte, hatta kendisi olmadan yapıda eksik bir şeyler varmış hissini verdirecek kadar mimarî tasarımda rol oynamaktadır. Bu hatlar nakşedildikleri esere sanatkârane bir nitelik kazandırıp değer katmakta, eseri şiddetle ışıklandırmakta, onun üzerinde adeta mücevher gibi parlamaktadır. Sanat eserlerinin hat ile bezenmesi, temelde tezyinat ve eğitim-öğretim amaçlı olup âyet ve hadislerin kutsallık ve bereketinden yararlanma düşüncesi öne çıkmaktadır.
Kâbe ve Ravza’daki yazılara2 gelince, bunları 8 kısımda mütalaa edebiliriz:1) Fazîleti hakkında hadis bulunan âyet ve sûrelere hemen her yapıda olduğu gibi, kutsal topraklardaki yapılarda da rastlanır: Besmeleye ek olarak, Âyete’l-Kürsî, İhlâs ve Fâtiha sûreleri hemen her yerde karşımıza çıkar. Mescid-i Nebevî -eski kısım- kubbe eteklerinde En’âm, Kehf, Meryem, Müzzemmil, Müdessir, YâSîn, Duhâ, Cum’a, Rahmân, Şems, Leyl, Mülk, Nebe’, İnşirah, Tekâsür, Feth, Kadr, ‘Alâk, Âmene’r-Rasûlü, İhlâs, Mu’avvizeteyn, Fâtiha, ElifLâmMîm zâlike’lkitâb… (1-5. âyetler); Mescid-i Nebevî -yeni kısım- kuşağında Nasr, Vâkı’a, Cum’a, Tebâreke, Muhammed, YâSîn, Duhân, Hucurât, İnşirâh, İhlâs, Mu’avvizeteyn yazılıdır.
2) Yapıya, o yapı ile doğrudan ilişkili âyet yazılmasına en güzel örnekler, Kâbe örtüsüne, kilit ve anahtarlarına; Kâbe’nin inşâsı, ilk mabet oluşu, kıble oluşu, haccedilmesi gerektiği ve Kâbe’ye güvenlik ve esenlik içinde girileceği çerçevesindeki âyetlerin yazılması; Kâbe kilit ve anahtarlarına feth, “açma” fiilinin geçtiği “İNN FETAHN LEK”3, anahtar kelimesinin geçtiği ve “‘İNDEHÛ MEFÂTİHU’L-ĞAYB..”4 âyetlerinin, Kâbe’nin Safa-Merve çıkışındaki Osmanlı revakları ile Safa tepesi üzerindeki yeni kubbe eteğine inne’s-Safa ve’l-Mervete âyetinin; Makam-ı İbrahim’e “VE’TTAHİZÛ MİN MAKÂMİ İBRÂHÎME MUSALL”5 âyetinin yazılmasıdır. (Devam Edecek)