141- MULLA FENARİ R.A.
Mustafa Özyurt
Molla Fenari hazretlerinin İsaguci Şerhi: Mantık ilmine dair çok kıymetli şerhtir. Bu mantık kitabını; birgün sabahleyin başlamış güneş batarken bir günde bitirmiştir. Eser Osmanlı medreselerinde uzun zaman ders kitabı olarak okutulmuştur.
Molla Fenari halk tarafından o kadar çok seviliyordu ki, cuma için camiye çıkacağı zaman halk onu görmek için yola dizilirdi. Sultana karşı halkın hukukunu savunmada ibretli sahneler sergilemiştir. Bir seferinde bir davadan dolayı şahit olarak gösterilen Yıldırım Bayezid'in şahitliğini, onun yüzüne karşı söylediği şu sözlerle:
"Hakk'a ibarette kusur eden Yıldırım'ın halk hukukunda da laubaliliğe kapılıp yalan yere şahitlik edebilme ihtimali vardır." reddetmiştir
Yıldırım gibi bir hükümdara böyle hitab etmesi, o devirde kadının hukuk anlayışını ve hukukun üstünlüğünü göstermesi bakımından oldukça ilgi çekicidir. Molla Fenari bu hadiseden sonra Bursa'yı terketmişse de Yıldırım onun tekrar gönlünü almış ve Bursa'ya getirtmiştir. 1402'de Timur Bursa'yı işgal ettiği zaman Molla Fenari de esir düşmüştür.
Molla Fenari'nin bir menkabesi:Osmanlıların ilk şeyhülislamı Molla Fenari Şeyhülislam olmadan önce Bursa kadısı idi. Onun kadılığı sırasında bir adam pazardan bir at satın aldı. Fakat alışverişin hemen arkasından atın hasta olduğunu farketti. Geri vermesi gerekiyordu, ama satın aldığı adamı zorluk çıkartır, atın hastalığını kabul etmez diye önce kadıya gidip resmi kanaldan işi sağlama bağlamak istedi. Mahkemeye gittiğinde kadıyı (Molla Fenari) yerinde bulamadı, işini ertesi güne bıraktı. Fakat o at gece öldü. Adam ertesi gün olanları kadıya anlattı, mağdur olduğunu, ne yapması gerektiğini sordu.
Molla Fenari, "Senin zararını ben ödeyeceğim" dedi. Adam hayretle kadıya baktı, "Niçin siz ödeyeceksiniz, konuyla hiçbir ilginiz ve suçunuz yok ki..." dedi. Molla Fenari, "Evet öyle görünüyor ama aslında benim de suçum büyük. Eğer sen dün makamıma geldiğinde ben yerimde olsaydım, olaya müdahale eder, atı geri verdirir, paranı iade ettirirdim. At da sahibinin elinde ölmüş olurdu. Bu imkân şimdi yok olmuştur. Senin zararına benim makamımda bulunmamam sebep olduğu için zararını ben ödeyeceğim" dedi ve ödedi.İşte adalet budur. Ruhu şadolsun. (devam edecek)
