121- HAİNANE BİR SUİKAST
Mustafa Özyurt
1967 de İstanbul'da basılmış olan T.Yılmaz Öztuna’nın (Türkiye tarihi)nin onikinci cildinde özetle diyor ki:
(Sultan Abdülaziz’in hal edilmesi, birkaç ahlaksız veya safdil devlet adamının, şahsi ihtirasları uğruna oldu. Bunların başında, eski sadrazam Hüseyin Avni paşa geliyordu. Kurmaylıktan yetişmiş, üç defa serasker olmuştu. Bir uşağın oğlu idi. (Kinim dinimdir) diyen kindar adamlardan biri idi. Mason Fuat paşanın yetiştirmesi idi. Meziyetsizliklerinden, kötülüklerinden dolayı azlolunur, sonra entrikalarla yine bir makam kapardı. Mahmud Nedim paşa tarafından azledilip sürüldüğü ve rütbesi ve nişanları alındığı için, padişaha kin bağladı. Sultanı tahtından indirmeye ve öldürmeye karar verdi. Londra’ya gidip, ingilizlerle bu işi planlaştırdı.
Facianın ikinci adamı Mithat paşanın batı kültürü olmadığı gibi, din bilgisi de yoktu. Tuna ve Bağdat valiliklerinde yaptığı işler, Avrupa basınında alkışlanmış, bilhassa ingilizler tarafından şımartılmıştır. Hislerine kapılan, acele ve yanlış kararlar veren, bu yüzden iyi iş görmeye müsait olmayan bir adamdı. Ali paşa gibi, ölünceye kadar sadarette kalacağını umarken, iki ay içinde azledilmesini, gururuna yedirememiş, hükümdara düşman olmuştur. İçki masalarında, devlete ait kararlar alırdı.
İngiltere’deki parlamento idaresini aynen alırsa, Türkiye’nin aynen İngiltere olacağını sanırdı. Böyle bir idareyi yürütecek tek şahsın, kendisi olacağına inanırdı. Avni paşa, hal projesini Mithat ve Şirvanizade Muhammed Rüştü paşalara, sonra zamanın sadrazamı mütercim Rüştü paşaya açtı. Şirvanizadeden yüz bulamayınca, onu Taife sürdürdü ve orada zehirletti.
