Ermenek'te ilk mabet Akçamescit

25 Ekim 2023 günü Ermenek müftülüğüne müracaat ederek, halen beş vakit namaz için açık olmayan Akça mescidi ziyaret ettik.

Müftülükten iki de görevli hoca efendi ile beraber iç mekânını gezdik ve gerekli resimleri, Ermenek Şehrengizi ve Karamanoğulları Tarihi - Kitabeleri – İtibarı kitapları için çektik. 

Akçamescit Ermenek’te miladi 1300 tarihinde yapılan ilk mescit olarak bilinmektedir.

Hacı Ferruh Efendi tarafından yaptırılan mescit şu anda ibadete kapalı olup kültür ve tabiat varlıkları koruma yüksek kurulunun 04.05-1995 gün ve 2260 numaralı kararıyla koruma altına alınmıştır.

Karamanoğulları'na ait eserlerin genelinde mevcut durum olan üstü dam şeklinde olan mescit diğer bütün tarafları gibi çeşitli yama ve ekleme yöntemleri ile bir ev şeklini andırmaktadır. Ancak Akça mescidin içindeki yapay boyamalardan kendisini iki orijinal kapısı kurtarabilmiştir. Bu orijinal kapılara ulaşmak için de önce sonradan ilave edilen dış kapıdan girmek gerekiyor. Bu iki orijinal ahşap kapılar el oyma sanatının mükemmel iki örneği olarak 725 yıl öncesini temsil ederler.

Kapının ikisinin de yarıdan yukarıları yazılarla bezelidir. 
İçerideki iki kapıdan dıştakindeki yazıta göre 1.300 yılında bu mescit Hacı Ferruh tarafından yaptırılmıştır.

Mescidin iç kapısının hemen yanı başındaki duvarda daktilo ile yazılmış çerçeveli bir levhada genel bilgiler verildikten ve kitabeler tanıtıldıktan sonra “bu mescitte tarihi değeri çok yeksek iki kapıdan başka orijinal bir şey yoktur.” Metni yazılıdır. 

Mihrabın mermeri üzerinde orijinal olarak:

كلما دخل عليها زكريا المحراب
Küllemâ dehale aleyhâ Zekeriya’l-mihrâbe

Zekeriya Meryem'in bulunduğu mihraba her girdiğinde…

Mihrabın üstünde ise sonradan konulan:

فول وجهك شطر المسجد الحرام
Fevvelli vecheke şatral-mescid-i harami
“Artık yüzünü mescid-i harama çevir ayeti” yazılıdır.
Muhteşem bir el oymacığı sanatının müşahede edildiği dış kapının süslemelerinin sağdakinde 
صاحبه
Sahibühü yani bu hayratın sahibi demektir. Soldakinde de
الحاج فروح
 El-hac Ferruh yazılı olup yaptıran zatın adıdır.
Yine aynı kapıdaki dikdörtgen içerisinde de:
توكلت على الله 
Tevekkeltü alallah / Allah'a tevekkül ettim, ibaresi yer almıştır.

Bunun altında da:
اتفق هذه العمارة فى سبعمئة 
 ittifaka hazihi’l-imaretü fi seb’amietin yani 700 / 1300 yılında yapıldığı kaydedilmiştir.

İç kapıda ise muhteşem bir işçilik ile ve enfes bir yazı tarzıyla genellikle mescitlerde yer alan şu hadis-i Şerif bulunuyor:

 عجلوا بالصلوة قبل الفوت وعجلوا بالتوبة قبل الموت
Accilû bissalâti kable’l-fevti ve accilû bittevbeti kable’l-mevti

Vakti geçmeden önce namazı, ölüm gelmeden önce tövbeyi acele ediniz!

Akça mescit çok küçük bir mabet olarak minberi bulunmamasından cuma ve bayram namazlarının kılınmadığı anlaşılmaktadır.

Mescidin esas giriş duvarında da şu taş kitabe yer almaktadır:

عمر هذا المسجد الشريف معمار فى تاريخ سبع وستين وتسعمئة

Ammera hâze’l-mescide’ş-şerife mimar fi tarih seb’ın ve sittîne ve tis’amiete

Bu şerefli mescidi mimar 967 / 1559 tarihinde onarmıştır.