Bosna Hersek Ulucami Kitabe Mealleri

Selçuklu Konya 

Bulunduğumuz her yerdeki camilerimizi gezmeye ve iç tezyinatını oluşturan anlamlı ayet, hadis ve münacatların günümüz Türkçesiyle paylaşımına devam ediyoruz.

25 Kasım 2024 tarihinde arkadaşım Sayın İbrahim Demirtaş ile gezdiğim Bosna Hersek Ulucami şahsen Konya'da gördüğüm, içi ile dışıyla en hoş ve cezbedici görünüme sahip bir camidir. 

Mescid-i Nebevi renklerini andıran kubbe bölümü adeta bir papatyayı andırmaktadır. 

Papatyanın orta göbeğinin kenarından 4 adet çenek nazenin bir biçimde aşağılara genişleyerek açılmaktadır. 

Cami, dış kapıdan mihraba kadar her şey oldukça ince bir tasarımla ele alınmış bir mimari örneğidir. 

Müezzin mahfili, mihrap, minber, duvarlardaki çok iyi düşünülmüş nakışlar oldukça manalıdır. 

Taşıyıcı kolonların dipleri 2 metre yukarıya kadar birkaç raftan oluşan oldukça güzel görünümlü, alımlı kitaplıklar olup gerekli kitaplarla zenginleştirilmiştir.

Caminin dış kubbe renklerinden içindeki mihrap renklerine ve bütün desenlerine kadar turkuaz, petrol yeşili ve esrarengiz bir kahverengi tonlarıyla bezelidir. 

Camide yer alan ve çok derin anlamlara sahip yazıların Türkçe mealleri ise yerine göre şöyledir: 

Dış kapının üzerinde çok ince desenler arasında la ilahe illallah solda Muhammedün Resulullah / Allahtan başka ilah yoktur, Muhammed (sav) onun resulüdür, cümleleri yer alır. 

Kapının sağ kanadında “Doğrusu biz sana apaçık bir fetih ihsân ettik.” (Fetih 1)
Ve sol kanadında da “Kapıları onlara açılmış Adn cennetleri vardır.” (Sad 50) ayetleri yerleştirilmiştir.

İçeriye girdikten sonra aynı kapının sağ kanadında “Elcennetü tahte akdâmil ümmehât / Cennet anaların ayakları altındadır” hadis-i şerifi yer alıyor. Bu hadis-i şerif Enes bin Malik (ra) tarafından aktarılan sahih bir rivayettir.  Sol kanatta da “Ve sâirû ilâ mağfiretin min rabbiküm / Rabbinizin mağfiretine mazhar olmak ve takvâ sahipleri için hazırlanmış olup gökler ve yer kadar geniş olan cennete girmek için yarışın! (Ali-i İmran 133)” anlamındaki ayetin ilk yarısı yer alır. 

Camiye girdikten sonra sağdaki büyük duvarda Ayetel Kürsi, soldaki duvarda da Hüvallahüllezi ayetleri Küfi olarak enfes bir biçimde bezenmiştir. 

Ayetel kürsi'nin anlamı şudur; 

“Allah, O’ndan başka tanrı yoktur; diridir, her şeyin varlığı O’na bağlı ve dayalıdır. Ne uykusu gelir ne de uyur. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. O’nun izni olmadıkça katında hiçbir kimse şefaat edemez. Onların önlerinde ve arkalarında olanları O bilir. O’nun ilminden hiçbir şeyi -dilediği müstesna- kimse bilgisi içine sığdıramaz. O’nun kürsüsü gökleri ve yeri içine almıştır. Onları korumak kendisine zor gelmez. O yücedir, mutlak büyüktür.” (Bakara 255)

Hüvallahüllezi'nin anlamı şudur:

“O, kendisinden başka tanrı olmayan Allah’tır; duyular ve akılla idrak edilemeyeni de edileni de bilir. O rahmândır, rahîmdir.
O, kendisinden başka tanrı olmayan Allah’tır; egemenliğin mutlak sahibidir, her türlü eksiklikten uzaktır, esenlik verendir, güven sağlayan ve kendisine güvenilendir, görüp gözeten ve yönetendir, üstündür, iradesine sınır yoktur, büyüklükte eşi olmayandır. Allah onların yakıştırdıkları ortaklardan tamamıyla münezzehtir.
O, takdir ettiği gibi yaratan, canlıları örneği olmadan var eden, biçim ve özellik veren Allah’tır. En güzel isimler O’nundur. Göklerdekiler ve yerdekiler hep O’nu tesbih ederler. O üstündür, hikmet sahibidir.” (Haşr 22, 23, 24)

Beyazlar içinde enfes bir görünüme sahip olan mihrabın üst kısmında Allah ve Muhammed yazılarının üzerinde kıble ayeti bir bütün olarak yer alır. 

Kıble ayetinin tamamının anlamı şudur; 

 “Biz senin, yüzünü göğe doğru çevirdiğini elbette görüyoruz. İşte şimdi kesin olarak seni memnun olacağın kıbleye döndürüyoruz. Artık yüzünü Mescid-i Harâm tarafına çevir; nerede olursanız olun yüzünüzü o yöne çevirin. Kuşku yok ki kendilerine kitap verilenler bunun rablerinden gelmiş bir gerçek olduğunu elbette bilirler. Allah, onların yaptıklarından habersiz değildir.” (Bakara 144) 

Mihrap hizasında duvarın birisinde çok güzel görünümlü bir motif içerisinde “Yâ Hayyü” yani “ey diri olan Allah'ım” anlamındaki kelime biri yönet biri ters iki defa yazılmış haldedir. 

Kubbenin merkezini İnnâ enzelnâ yani Kadir suresi süslemiştir. Kadir suresinin meali şöyledir: 

“Bismillâhirrahmânirrahîm.
1. Biz onu (Kur'an'ı) Kadir gecesinde indirdik.
2. Kadir gecesinin ne olduğunu sen bilir misin?
3. Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır.
4. O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail), her iş için iner dururlar.
5. O gece, esenlik doludur. Ta fecrin doğuşuna kadar.” 

Kadir suresinin bezendiği merkezden tüm çevreye yayılan enfes süslemelerin etrafına özel motifler içerisinde Allah'ın Esma hüsnası yani 99 ismi nakşedilmiştir.