OSMANLI VE TÜRKİYE'DE EĞİTİM MODELLERİ!
Mehmet Kaçar
İslam Medeniyetinde ilk eğitim kurumu olarak Darül Erkam’ın evindeki ev sohbetleri kabul edilir. Ha. Muhammed(s.a.v), İslamı ilk bu evde anlatmaya başlamıştır. Bir odadan dünyaya yayılan İslam Medeniyetinin çekirdeği bu evin odasında atılmıştır. Zaman ilerledikçe okulllar, camiler ve mescitler açıldı. Selçuklulara geldiğimiz zaman Selçuklu Veziri Nizamül Milk tarafından ilk Nizamiye medreseleri kuruldu. Osmanlılar da ise İslami ve fen eğitimi yine medrese sistemi içerisinde yürütüldü. Bu sistem içerisinde küllüye tabiri verilen medreseler açıldı. Büyük Medreselere örnek verecek olursak bunların en meşhurlarından biri de Fatih Medresesidir. 17. yüz yıla gelindiği zaman medrese müfredatından “aklı ilimler”(fen ilimleri) çıkartıldı! Fen ve akli ilimlerin müfredat dışı bırakılmasından sonra medreselerde taassup/bağnazlık hüküm sürmeye başladı. Oysa Medreseler sayesinde 17. yüz yıla kadar dünyanın en önde gelen ilim ve ilim adamları yetiştirildi.
Osmanlı’lar çok sık medrese programların da reform yapma ihtiyacı duydular. Bazılarını 17 .yüz yıldan sonra kapatma yoluna gitse de gerilemenin bir türlü önüne geçemediler. 1846 yılında ise Darülfünun adını verdikleri Üniversite yapımına başladılar. Halka açık bir eğitim modelini benimseyen bu üniversitede okul-hoca ikilisinin tutumu ve öğrenci yetersizliği ve nedeniyle kapatıldı. Darülfünunu Osmani ise 1870 yılında eğitim hayatına başladı. Burada ki öğrenciler “üç aylarda” halka dini eğitim verecekti. Burada C. Efgani’nin Peygamberliğin bir sanat olduğunu iddia etmesinden sonra 1872 yılında kapatıldı. 1874 yılında Darülfünun-u Sultani açıldı; o da 1881 yılında eğitim hayatına son verdi.
II: Abdülhamit, 1900’da Darülfünun-u Şahane okulunu açtı. Bu okulda dersler padişah jurnaljileri tarafından takip altına alınmıştı. 1914 yılında yapılan bir değişiklikle medreselere yenş bir düzenleme getirildi. Tüm medreseler, “Daru’l-Hilafeti’l-Aliyye medresleri” adı altında toplandı. Ve Cumhuriyet döneminde 17. Yüzyıldan beri din ve fen eğitiminde çok sorun üreten eğitim sistemine çözüm bulmak için, 3 mart 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) Kanunu ile medreseleri tamamen kapattılar. Din eğitimi için İlahiyat Fakülteleri açıldı. Tabi ki, Müslüman milletin hurafelerden kurtarılması ve en azından cenaze namazlarının kılınması ve namaz kıldıracak bir imamın yetiştirilmesi içinde orta öğretim düzeyinde din eğitimi verecek olan, imam ve hatip yetiştirmesi amacı ile de İmam Hatip Okulları açılmıştır.
Selam ve Dua ile!
