Neden Bir Gün Yirmidört Satttir?
Mehmet Kaçar
Bir gün Dünya’nın kendi etrafındaki dönüşümü tamamlaması için gerekli olan sürenin adıdır. Bir günün 24 saate bölünmesinin geçmişinin antik Mısır’a dayandığı tahmin ediliyor. Ancak günümüzde onluk sayı sistemi yaygın olarak kullanılmasına rağmen, neden bir günün 24 saate bölündüğü sorusu akla gelebilir.
Mısırlıların zamanı ölçmek için güneş saatlerini kullandığı biliniyor. Mısırlıların ayrıca bir günü daha küçük zaman dilimlerine ayıran ilk medeniyet oldukları tahmin ediliyor. Güneş saatleri düz bir yüzey üzerine yerleştirilen bir çubuğun gölgesinin uzunluğunda ve yönünde gün içerisinde ortaya çıkan değişimler takip edilerek zamanın ölçülmesine dayanıyordu. Ancak geceleri bu yöntem kullanılamadığından, günün karanlık bölümünde zamanı ölçebilmek için yıldızların gökyüzündeki hareketleri takip ediliyordu.
Mısırlılar gök yüzündeki 36 yıldızı ve yıldız kümesini gözlemleyerek bir yılı on günlük 36 parçaya ayırıyordu.
Bu yıldızların 18’i gün batımı ile gün doğumu arasındaki zamanı ölçmek için kullanılıyordu. Alaca karanlık zamanlarını belirlemek için üçer yıldız kullanılırken, 12 yıldız gökyüzünün tam olarak karanlık olduğu dönemin daha küçük zaman aralıklarına bölünebilmesini sağlıyordu.
Bu yıldızlardan her birinin ortaya çıkışı bir saati gösteriyordu. Ancak mısırlılar gündüzü ve geceyi bugünkü gibi 12’şer saatlik bölümlere ayırmışsa da saatlerin uzunluğu birbirine eşit değildi.
Gündüzü ve geceyi daha küçük zaman aralıklarına ayırmak için 12’li sayı sistemini kullanmalarının ise farklı sebepleri olduğu düşünülüyor. Bunlardan biri o dönemde sayı saymak için çoğunlukla parmaklardaki eklemlerin kullanılması (bu yönde her bir eldeki baş parmak kullanılarak diğer dört parmaktaki eklemler sayılıyordu). 12 aynı zamanda bir yıldaki Ay döngülerinin sayısını gösteriyor. 12’li sayı sisteminin tercih edilmesinin sebeplerinden birinin 12’nin tam sayı bölenlerinin sayısının fazla olması olduğu düşünülüyor.
Bir diğer ölçüm ise; bir günün 8 saati ibadet için, diğer 8 saati rızık için, üçüncü 8 saatlik dilim ise istirahat etmek içindir.
