Bir Müslüman Olarak Kıble Yönünü Nasıl Bulabiliriz?

Son yıllarda hızla yayılan, kıble ölçer pusulalı seccadeler, İnternet ve TV veya Hac malzemeleri satan yerlerden almayana neredeyse bir sopa atmadıkları kalıyor. Promasyonlu reklamlarda ikisi üçü bir arada, hediyelik bu seccadeler kargo bedava ve kapıda teslim... Bura da bu konuya yer vermemizin en önemli nedeni ise bu tür reklamlardır.
Müslümanım diyen birinin âyetlerle ve hadislerle sabit olan kıbleye dönmeleri mecburidir. Kıbleye dönmeleri mecburidir. Kıbleye dönmek namazın şartlarından biridir.
Çocuklarımıza, namazın şartlarını öğretip de, kıblenin nerede olduğunu öğretmemek ise çok büyük bir eksiklik olur. Cumhuriyet kurulmadan önce, önemli camiler de muvakkit odaları vardı. Burada kıble tayinlerinin yanı sıra, Namaz vakitleri, arefe ve bayram vakitleri tayini yapılıyordu. Cumhuriyetle birlikte bunlar da yok olup gittiler.
Bunu belki şöyle izah edebiliriz.Kıble gerekliliğini öğretecek ve camilerdeki mihraba bakarak kıble yönünü belirlediler.
Yapılan incelemeler sonucunda varılan sonuçlar şöyledir: Kıbleden 22,5 derece sağa veya 22,5 derece sola kaymalarının olması, hata olması ise kıbleye yönelme kavramına dinen bir zararı olmuyor. Çünkü bu konu da Diyanet İşleri Başkanlığı ve yine Prof. Dr. Hayrettin Karaman hocamızın fetvaları vardır.
Hatta, bu yönelmede hata ve yanılma payı bazı görüşlere göre 45 derece, 90 dereceye kadar çıkabiliyor.
Bizce en uygun görüşte, en az yanılma payı olan 22,5 derece olanıdır. Eğer dikkatle bakılacak olursa, kıble tespit eder pusulalar bile 22,5 derece yaklaşıklık ta kıbleyi tespit ederler. Yani cep telefonumuzun pusulasını açıp tam kuzeyi hizaladığınız da Kuzey ve sıfır derece yazar, sağa doğru çevirmeye devam ettiğiniz de 22,5 dereceyi geçinceye kadar, Kuzey yazar. Bu görüşleri doğrulamak amacıyla bazı camilerimizin kıble yönünden sapma açılarını yaklaşık bir hesapla, yardımcı Doçent Dr. Ferhat Pak damardan alarak veriyoruz. Hacı Bayram Veli Cami, 25 derece, Süleymaniye Cami ise 18 derece, Bursa Ulu Cami 18 derece, Sultan Ahmet Cami 14 derece, Beyazit Cami 14 derece, Selimiye Cami 11 derece, Kahramanmaraş Abdulhamit Han Cami sıfır derece, Kayseri Hunat hatun cami sıfır derece,Koca tepe cami sıfır derece, Akşehir Mimar Sinan Cami sıfır derece.
Ayrıca, dünya üzerinde bulunduğumuz bölgeden kuş uçuşu, Kabe-i Muazzama’ya en kısa rota ile ulaşabileceğiniz, yönün başlangıç doğrultusunu kıble seçmek uygun bir seçim olur.
Yardımcı Doç. Dr. Ferhat Pak demir’in mühendislik hesaplarına göre, kıble yönünün pratik hesaplarla tespitleri şöyledir:
a-Birinci yöntem: Kıble saatine göre kıble yönünü belirleme, kıble yönü belirleme işlemi için en kesin ve en pratik yöntemlerden birisidir. Dünya üzerindeki her bir konum için belirlenen bir saattir. Bu saat ve dakika da o bölgede yeryüzüne dik bir çubuk, şakül veya gölgesi(o andaki güneşe doğru olan yön) kıble istikametini de gösterir.
b-İkinci yöntem: Coğrafi Kuzeye göre kıble yönü belirleme, Kıble yönü belirleme işlemi için en kesin yöntemlerden biriside bu yöntemdir, fakat hiçte pratik bir yöntem değildir. Dünya üzerindeki her bir konum Coğrafi Kuzeye (bir de manyetik Kuzey var bununla karıştırılmamalı) göre yerleşimi bellidir. Yani her bir noktayı kutuplara bağlayan bir kuzey-güney ekseni vardır ve bu eksen haritacılar tarafından çeşitli poligon ve nirengi noktalarının taşınması ile oluşturulabilir. Bu işlem için çeşitli harita mühendisliği araçları ve uzman gereklidir. Bu Kuzey-Güney aksı yere çizildikten sonra o nokta için belirlenmiş coğrafi kıble açısı yine dijital mühendislik araçları ile (veya açı ölçer bile) ölçülüp kıble istikameti bulunabilir. Coğrafi Kuzeye göre İstanbul için (kuzeyden saat dönüşü istikametinde yaptığı açı olarak) kıble açısı 152 derecedir. Kıble açılarına T.C Diyanet İşleri Başkanlığının İnternet Sitesinden de ulaşılabilir.
c- Üçüncü yöntem:Pusula ile kıble yönü belirleme(cep telefonlarındaki pusula içinde geçerlidir); Kıble yönü belirleme işlemleri için en tehlikeli, kesinliği en sorunla yöntemlerden birisidir. Fakat çok pratiktir. Dünya üzerindeki bir noktanın manyetik Kuzey-Güney aksı, coğrafi kuzey aksı gibi net değildir. Yani pusula her zaman kuzeyi göstermez. Etrafında çok miktarda metal varsa betonarme binaların içerisindeki demirler elektirik kabloları veya bazen dünyanın kendi bünyesindeki manyetik sapmalar maalesef ki pusula kuzeyinin sapmasına neden olabilir. Bu nedenle pusula ile kıble yönü bulmak çok risklidir. Bazı İnternet sitelerinde bazı bölgeler için manyetik kuzeydeki sapma açıları yıllık olarak yayınlanmaktadır. Fakat bu sapma olarak yayınlanmaktadır fakat bu sapma açısı sadece dünyanın kendi içerisinde olan etkilerde ki sapmadır. Ortamdaki yukarıda bahsettiğimiz dış etkilerden olan sapma değildir. Eğer hiç bir dış etken sapması yoksa 2015 yılı için İstanbul ilinin (kuzeyden saat dönüşü olarak) kıble açısı 147 veya 148 derecedir.
d-Dördüncü yöntem: Bulunduğumuz noktadan Kabe’ye mesafe ölçüsü çizgisi çekersek bu çizgi en kısa mesafeyi gösteren aynı zamanda da kıble istikametini de gösterecektir. Bu yöntem açı tespiti için çok idealdir. Fakat uygulamaya yönelik pratikliği azdır.
Dikkat edilecek olursa küresellikten dolayı ABD’nin Şikago şehrinde güneybatı istikameti yerine kuzeybatıya olan istikamet tercih edilmektedir.
Benden size bir tavsiye, Kıble tespitinde bu 4 yöntemi öğrenin ve kıble tayin ederken yapabildiğiniz en kesin yöntemlerle kıblenizi tespit edin fakat şunu da unutmayın! Diyelim ki Kabe’ye 2000 km. uzaklıkta bir yerde yaşıyorsunuz. En kesin yöntemle kıbleyi tespit edip seccadeyi serdiniz, tekbir alıp kıyama durdunuz, namaza başladınız, secdeye giderken ayaklarınızın arası ile alnınızın ortası 1 cm. bir sapma yaptınız, bu hata Kabe hedefinize 15 km. yani 1500 metre saptırır. Önemli olan niyet ve gayrettir.