Kibirli kişinin hâli

Kibir ve gurur insanoğlunun sahibi olabileceği en kötü  sıfatlardan birisidir. Kibrin, gururun ve bencilliğin ne kadar kötü iğrenç olduğunu anlamak için, onun Şeytan'ın sıfatlarından olduğunu ve Şeytan'ın Allah'ın dergâhından kovulup ve ebediyen lanetlenmesine vesile olduğunu bilmemiz yeterlidir. Şeytan (iblis), Allah'ın huzurundan, ilim veya amel noksanlığı sebebiyle değil, kibirden, gururdan ve edepsizliği yüzünden kovuldu. Bu yüzden şeytanı mahveden en güzel fazîlet, güzel ahlak ve edeptir.

-Hazret-i Mevlânâ, İblisin Cennet’ten kovulmasını şöyle îzah eder:

“İblis, Hazret-i Âdem’e secde etmeyip Allâh’ın emrine karşı gelince:

«–Benim zâtım ateşten, onunki çamurdandır. Yüksek olanın aşağı olana secde etmesi nasıl yakışık alır?» dedi.

İşte İblis, Allâh’a edepsizce karşılık vermesi yüzünden lânete uğradı ve huzûr-i ilâhîden kovuldu. Üstelik bir de küstahlık edip, kendisini yaratanla cidâle kalkıştı.” (Fîhi Mâ Fîh, s.159)

-Canab-ı Allah (cc), Kur'an-ı Kerim'de "Hani biz meleklere: “Âdem’e secde edin.” demiştik. İblis dışında hepsi secde ettiler. O diretti, büyüklendi ve kâfirlerden oldu. (2/Bakara 34)

Yine Allah (cc) buyurdu ki: “Sana emrettiğimde seni secde etmekten alıkoyan nedir?” Dedi ki: “Ben ondan daha hayırlıyım. (Çünkü) beni ateşten, onu topraktan yarattın.” (7/A'râf 12)

Kibirli insanlar çevresindeki insanları küçümserler, onlara alaycı bir şekilde bakarlar. Çünkü kibir onların yüreğini köreltmiştir.

Cüneyd-i Bağdadî Hz.leri, "İhlâs ehline göre, tevazu göstermek de kibir sayılır. Çünkü kendinde bir varlık hisseden tevazu göstermeye çalışır. Hâlbuki gerçek ihlâs ehli, kendinde bir varlık görmez ki tevazu göstersin" Buyuruyor.

Ne kadar kibirli olursa da çaydanlık, bardağın önünde eğilir. Öyleyse bu büyüklenme niye?

-Hz. Mevlana "Nefis övüldükce firavunlaşır. Alçak gönüllü ol, büyüklenme." Buyuruyor.                      

*  İsmail Hakkı Bursevi Hazretleri'nin Ruhul Beyan Tefsirinde geçen arı ve karıncanın ibretlik kıssası buna çok güzel bir örnektir.

-"Bir arı, bir karıncanın bin bir güçlükle taneyi yuvasına götürdüğünü görünce, ona şöyle seslendi:

“-Ey karınca, bu kendine yüklediğin nasıl bir meşakkat, seçtiğin nasıl bir yüktür? Gel de benim yediğim içtiğim yeri bir gör. En güzel ve en hoş yiyecekler benden artmadıkça padişahlara ulaşmaz. İstediğim yere konar, istediğimi seçer ve istediğimden yerim.”

Bu sözleri söylerken uçtu ve kasap dükkânında bir etin üzerine kondu. Kasap elindeki bıçağı o mağrur arının üzerine öyle bir vurdu ki onu iki parçaya böldü ve yere attı.

Karınca gelip onu ayağından çekti ve şöyle dedi: “Nice bir anlık şehvet vardır ki, sahibini uzun zaman üzüntüde bırakır.”

Arı: “Beni istemediğim yere götürme”.

Karınca: “Kim hırs ve şehveti sebebiyle dilediği, arzu ettiği yere konarsa, onu istemediği yere götürürler”.  -Ebû Zer’den (r.a) rivâyet edildiğine göre Peygamberimiz (sav), şöyle buyurdu:

“Üç sınıf insan vardır ki kıyamet günü Allah onlarla konuşmaz, yüzlerine bakmaz, onları temize çıkarmaz. Hem de onlar için elîm (can yakıcı) bir azap vardır.”

Râvî dedi ki:

Resûlullah bu cümleyi üç kere tekrarladı. Sonra Ebû Zer (r.a):

“–O hâlde bu kimseler tam bir mahrumiyete ve hüsrana uğramışlardır. Onlar kimlerdir, ey Allah’ın Resûlü?” diye sordu.

Resûl-i Ekrem de:

“–Elbisesini kibirle yerlerde sürüyen, yaptığı iyiliği başa kakan ve yalan yere yemin ederek ticaret malını iyi bir fiyata satmaya çalışandır” cevabını verdi. (Müslim, Îmân, 171.

-Seleme bin Ekva’ (r.a) der ki: Resûlullah şöyle buyurdu:

“Bir kimse kibirlene kibirlene sonunda zâlim ve cebbârlar grubuna kaydedilir. Böylece onlara verilen ceza buna da verilir.” (Tirmizî, Birr, 61/2000)

Hz. Mevlânâ der ki:

“Bahar mevsiminde bir taş yeşerir mi? Toprak gibi mütevâzî ol ki senden renk renk güller ve çiçekler yetişsin!..”

Peygamberimiz (sav), Hadis-i Şerif de, "Allah Resûlü, Cehennemin Cennete karşı:

“–Bende zorbalar ve kibirli kimseler var” diye övündüğünü haber vermiştir. (Müslim, Cennet, 34).

Çünkü âhiret yurdunun nimetleri, kibirlilere değil tevâzû içinde kulluk yapanlara verilir.

 -Konumuzu Ferîdüddin Attâr Hz.lerinin şu sözüyle bitirelim.

*Rabbimiz, Hz. Musa’ya dedi ki: “İblisten bir sır öğren.”

Hz. Musa, iblisi görünce; ondan bir sır, bir nişane öğrenmek istedi.

İblis dedi ki: “Ben deme, ben gibi olursun.”