Anne ve baba dostuna hürmet, saygı

İnsanın maddi ve manevi gelişmesi için en değerli katkı, Allah’ın nimetlerinden sonra ana babanın fedakârlıklarıdır.
-Ana babaya saygısızlık, onlara isyan ve itaatsizlik, Hakkullah’a dokunur. Kaliteli insan, büyük bir hassasiyet göstererek onlarla devamlı ilgilenmelidir. Çünkü onlar çocuklara gösterilen ilgi gibi devamlı ilgi beklerler.
-Allah (cc) Kur’an’ı Kerimde kendine ibadet edilmesi ve şirk koşulmaması yanında anne-babaya iyiliği emretmiştir. Ayrıca anne-babaya iyi davranılması, onlarla iyi geçinilmesi, onlara güzel söz söylenmesi, öf bile denmemesi ve azarlanmamalarını" emredilmiştir.
Anne ve babamız vefat edince de onların dostlarına, arkadaşlarına hürmet etmemizi, peygamberimiz (sav)ve ashabı ikramın in hayatında görüyoruz.
İbni Ömer (ra)’dan rivayet edildiğine göre Peygamber aleyhisselâm şöyle buyurdu:
“En makbul iyilik, baba dostunu koruyup gözetmektir.”
Abdullah İbni Dînâr’dan rivayet edildiğine göre, Abdullah İbni Ömer (ra) şöyle dedi:
Bedevilerden biri Abdullah İbni Ömer’le Mekke yolunda karşılaştı. Abdullah İbni Ömer ona selâm verdi; kendi bindiği eşeğe onu bindirdi ve başındaki sarığı da ona verdi.
Abdullah İbni Dinâr sözüne devamla dedi ki: Biz İbni Ömer’e:
– Allah iyiliğini versin, bu adam bedevilerden biri. Onlar aza kanaat ederler, deyince bize şunları söyledi:
- Bu zâtın babası, (babam) Ömer İbni Hattâb’ın dostuydu. Ben Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu duydum:
“En makbul iyilik, baba dostunun ailesini koruyup gözetmektir.”
Abdullah İbni Dînâr’ın Abdullah İbni Ömer’den bir başka rivayeti de şöyledir:
Bir defasında İbni Ömer Mekke’ye gitmek üzere yola çıktı. Deveye binmekten usandığı zaman üzerinde istirahat edeceği bir merkebiyle, başına sardığı bir de sarığı vardı. Birgün İbni Ömer eşeğin üzerinde dinlenirken bir bedeviye rastladı. Ona:
- Sen falan oğlu falan değil misin? diye sordu. Adam:
- Evet, deyince eşeği ona verdi ve:
- Buna bin, dedi. Sarığı da ona uzatarak, bunu da başına sar, dedi. Arkadaşlarından biri İbni Ömer’e:
- Allah seni bağışlasın. Üzerinde dinlendiğin eşek ile başına sardığın sarığı şu bedeviye boşuna verdin, deyince İbni Ömer şunları söyledi:
- Ben Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i “İyiliklerin en değerlisi, insanın babası öldükten sonra, baba dostunun ailesini kollayıp gözetmesidir” buyururken duydum. Bu adamın babası, (babam) Ömer radıyallahu anh’in dostuydu. (Müslim, Birr 11-13. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 120; Tirmizî, Birr 5)
-Anne-baba dostları, onlardan geriye kalan en değerli birer hâtıradır. Anne-baba dostlarına değer vermek, bizzat anne-babaya değer vermek ve onların hâtırasına saygı göstermek anlamına gelir.
İnsanı insan yapan en önemli özelliklerden biri vefâ duygusudur. Bu duygu, sevilen veya sevilmesi gereken kimselere verilen değerin bir ölçüsüdür. Vefâ duygusuna sahip olmayanlar sadece kendini, zevkini ve çıkarını düşünen bencil kimselerdir. Böyle şahıslardan, hâtıralara hürmet ve fedakârlık gibi asil davranışlar beklemek boşunadır.
Hayatı güzelliklerle, güzel davranışlarla dolu olan Abdullah İbni Ömer Hazretlerinin, bir baba dostunun oğluna gösterdiği bu sıcak davranış çok ibretlidir!.. Uzun ve sıkıntılı yolculuk esnasında kendisine gerekli olan bazı şeyleri gözünü kırpmadan hediye etmesi, babasına verdiği değeri ve onun hâtırasına olan bağlılığını göstermektedir. Baba dostuna, yol arkadaşlarının dediği gibi basit hediyeler değil de en lüzumlu şeyleri ikrâm etmesi, aynı zamanda onun cömertliğini ortaya koymaktadır. İbni Ömer’in vefakârlığı, hâtıralara bağlılığı pek meşhurdur. Resûl-i Ekrem Efendimiz’in vefatından sonra, bir zamanlar geçtiği yollarda onu düşünerek yürümesi, altında dinlendiği ağaçların dibinde oturup onu hatırlaması, bu ağaçlar kurumasın diye, onların dağda, bayırda bulunmasına bakmadan sulaması, Abdullah İbni Ömer’in ne büyük bir gönle sahip olduğunu ifade etmektedir.
Hâtıralara bağlanmayı nostalji diye küçümseyenler, sevgi ve dostluğun engin dünyasını farkedemeyen duygu fakiri, günlük yaşayan, dar ve küçük dünyalara haps olup kalan kimselerdir. Ana baba dostlarına ve onların yakınlarına değer verenler, insanî meziyetleri gelişmiş faziletli kimselerdir.
Hadîs-i şerîf bize bir de konuşma edebi ve nezâket kuralı öğretmektedir. Birini tenkid etmeden önce, tatlı bir hitap tarzıyla gönlünü alma gereğine işaret vardır. Bir bedevîye aşırı değer veriyorsun diye Abdullah İbni Ömer’i tenkid eden zât, sözlerine “Allah seni bağışlasın!” diye girerek tenkidin acılığını hafifletmeye çalışmıştır. Aslında bu incelik bir Kur’an edebidir. Peygamber Efendimiz Tebük seferine katılmamak için bahâneler uyduran bazı kimselerin ileri sürdüğü özürleri kabul ederek kendilerine izin vermişti. Allah Teâlâ Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem’in bu tutumunu beğenmedi. Onu şöyle uyardı:
“Hay Allah hayrını veresice! Haklı mâzereti bulunanlar sence belli olmadan, yalancıları bilmeden niye onlara izin verdin?” (Tevbe sûresi, 43)
-Hadis-i Şeriften anlıyoruz ki, 
Anne ve babanın ölümünden sonra onların ahbaplarını görüp gözetmek, dinimizin önem verdiği faziletli davranışlardır.
Anne-babanın ölümünden sonra onların dostlarını arayıp sormak, annne-babaya iyilik ve ikram sayılır.
Birini tenkid ederken gönlünü kırmamaya çalışmalıdır. 
(Riyazüs Salihin, Erkam Yayınları)
-Hasan Basrî hazretleri şöyle anlatır: Kâbe-i şerifi ziyaret ve tavaf ederken bir zat gördüm. Arkasında bir zembil vardı. Onunla tavaf yapıyordu. Adama dedim ki:
- Arkadaş! Arkandaki yükü bırakıp rahat rahat tavafını yapsan daha iyi olmaz mı?
- Arkamdaki yük değil babamdır. Bunu yedi defa Şam'dan getirip tavaf ettirdim. Çünkü benim dinimi, imanımı o öğretti. Beni İslam ahlakı ile yetiştirdi. Dedim ki:
- Çok güzel, seni tebrik ederim. Ana baba hakkı çok önemlidir. Kıyamete kadar her sene böyle sırtında getirip tavaf yaptırsan, fakat bir defa kalbini kırsan, bu yaptıkların boşa gitmiş olur.
-Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda ilk meşaleyi yakan Şeyh Edebali Hazretleri, Osman Gazi’ye hitaben:
“Ananı ve atanı say! Bil ki bereket, büyüklerle beraberdir.” buyurmuşlardır.
-Ebû’l-Haseni’l-Harkânî (k.s) hazretleri şöyle anlatır:
  “İki kardeş vardı. Bu iki kardeşin hizmete muhtaç bir anneleri vardı. Her gece kardeşlerden biri annenin hizmeti ile meşgul olur, diğeri Allah Teâlâ’ya ibâdet ederdi. Bir akşam, Allah Teâlâ’ya ibâdet eden kardeş, yaptığı ibâdetten, duyduğu hazdan dolayı kardeşine:
-Bu gece de anneme sen hizmet et, ben ibâdet edeyim, dedi.
-Kardeşi kabul etti. İbâdet ederken secdede uyuya kaldı ve o anda bir rüya gördü. Rüyasında bir ses ona:
-Kardeşini affettik, seni de onun hatırı için bağışladık, deyince genç:
  -Ben Allah Teâlâ’ya ibâdet ediyorum. Kardeşim ise anneme hizmet ediyor. Fakat beni onun yaptığı amel yüzünden bağışlıyorsunuz, dedi. Ses ona:
-“Evet, senin yaptığın ibâdetlere bizim hiç ihtiyacımız yok. Fakat kardeşinin annene yaptığı hizmetlere annenin ihtiyacı vardı.” karşılığını verdi.
-Ebû Hüreyre (r.a.) şöyle anlatır:
“Bir şahıs, Resûlullah’a gelerek:
«–Kendisine en iyi davranmam gereken kimdir?» diye sordu. Resûlullah:
«–Annen!» buyurdu. O sahâbî:
«–Ondan sonra kimdir?» diye sordu. Efendimiz:
«–Annen!» buyurdu. Sahâbî tekrar:
«–Ondan sonra kim gelir?» diye sordu. Allah Resûlü yine:
«–Annen!» buyurdu. Sahâbî tekrar:
«–Sonra kim gelir?» diye sorunca Resûl-i Ekrem bu sefer:
«–Baban!» cevâbını verdi.” (Buhârî, Edeb, 2)
-Hazret-i Ayşe {ra} şöyle nakleder:
“Resûlullah’a bir kişi geldi. Yanında da yaşlı bir zât vardı. Allah Resûlü:
«–Ey filân! Yanındaki kimdir?» diye sordu. O kişi:
«–Babamdır.» cevâbını verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber şu îkazda bulundu:
«–Onun önünde yürüme, ondan evvel oturma, onu ismiyle çağırma ve ona hakâret ettirme!» (Heysemî, VIII, 137)
-Cennetin yolu anne-babanın rızâsından geçer. Cenâb-ı Hak cenneti sâliha annelerin ayakları altına sermiş, babayı da cennetin orta kapısı kılmıştır. Artık dileyen onları memnûn etsin, dileyen de kırıp incitsin!..(islam ve ihsan)