Türkiye'de Görülen İklim Tipleri
Lütfi Şahin
“Belli bir alanda görülen ve o alan içerisindeki ortak hava koşullarına iklim adı verilir.” (Lütfi ŞAHİN)
65 milyon yıl öncesinde yaşamış olan dinazorlar, bu gün içinde yaşamış olsalardı; muhtemel ifadeler çerçevesinde insanlığın var olması mümkün olmazdı. Her 225 milyon yıl içerisinde Samanyolu Galaksisinin merkezini turlayan Güneş Sistemi, yine bir dönüşünü tamamlarken, uzayda yer alan toz bulutu ile karşılaştı ve bu toz bulutu, Güneş ile 9 gezegen arasında perde oluşturdu. Sonuç belli; -10 larca derece soğuyan hava koşulları ve buzul çağ… Her yerin buzullarla kaplanması sonucu yaşamın hem olumlu ve hem de olumsuz şekilde etkilenmesi.
Evet 65 milyon yıl önce tüm Dünya’da bir tek tip iklim hüküm sürdü ve bu iklim neticesinde canlıların bir kısmı yok oldu ve bir kısmı da yaşamını sürdürdü. Bu gün Güneş sistemi yine Samanyolu Gökadasının etrafında dönmekte ve muhtemel yaşanacak olan ikinci bir buz çağına çağrı yapmaktadır.
Tek bir kıtadan oluşan Dünya gezegeninde bir yaşam formu filizlenir ve bu yaşam formunun adı bellidir; insan… aklı olan ve düşünebilen bir varlık ve bu varlık her şeyi sınıflandırır. Yüksekliklere dağ, daha alçaklıklara tepe; yetinmez dağ ve tepelere isim verir. Kendi besinini üretenlere bitki, üretemeyenlere hayvan der; yetinmez bu bitki ve hayvanlara isimler verir.
Her şeyi sınıflandıran insanoğlu, yaşamış olduğu şartları göz önünde bulundurur ve bakar ki; bazı bölgeler aynı zaman dilimi içerisinde çok sıcakken, bazı bölgeler çok soğuk olmaktadır. İnsanoğlu araştırmalarını sürdürür ve bazı bölgelerde portakal yetişirken, bazı bölgelerde yetişmediğini görür. Bu ve buna benzer ifadeler insanoğlunun iklim ifadesini kullanmasına neden olmuştur.
Sınıflandırma içerisinde kendilerini de sınıflandıran insanlık, yaşamış oldukları bölgelerin iklim şartlarına uygun geçim yollarını ve şartlarını oluşturmuştur. Bizim ülkemizdeki yaşam koşulları ve şartları, iklim tiplerine uygun olarak biçim kazanmıştır. Genel çerçeveler içerisinde ülkemizde görülen iklim tipleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar:
1-Karadeniz İklimi
2-Karasal İklim
3-Akdeniz İklimi
Bu iklim tiplerinin oluşmasında genel çerçevede üç faktör etken olmuştur. Bunlar:
-O bölgenin enlemi, yani ekvatora olan uzaklığı
-O bölgenin denizlere ve diğer kara parçalarına olan uzaklığı
-O bölgenin yüksekliği
Ülkemizde görülen iklim tiplerini isterseniz kısaca irdeleyelim…
1-KARADENİZ İKLİMİ:Bütün yıl boyunca yağışlı olan bu iklim tipi daha çok Karadeniz Bölgesinde görülmektedir. Daha etkin olduğu kısımlar Kuzey Anadolu Dağlarının Karadeniz’e bakan yamaçlarında görülür. Bütün mevsimler boyu yağışlı olan bu iklim tipinde yıllık yağış ortalaması; “Doğu Karadeniz’de-2000 ile 2500 mm”, “Batı Karadeniz’de- 1000 ile 1500 mm”, “Orta Karadeniz’de- 800 ile 1000 mm” dir. Yıllık ortalama sıcaklık 13-15 derecedir.
2-KARASAL İKLİM:Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı, yağışlar özellikle kar şeklindedir. Don olayları sıkça görülür. İç Anadolu Bölgesinde, Doğu Anadolu Bölgesinde ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bu iklim tipi hüküm sürer. Ortalama yağış 300- 400 mm arasında değişmekte olup ortalama sıcaklık 10-12 derecedir.
3-AKDENİZ İKLİMİ:Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı olan bu iklim tipi daha çok Akdeniz bölgesinde, Ege Bölgesinde ve Marmara Bölgesinin bir bölümünde görülmektedir. Yıllık yağış ortalaması 600-1000mm arasında olup yıllık sıcaklık ortalaması 18 ile 20 derece arasındadır.
