Proteinler Üzerine
Lütfi Şahin
Tarımsal tarzda bitkilerin üretiminden önce insanlar hayvanları avlayarak ve ağaçlardan meyveler toplayarak ve bunları tüketerek yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Vahşi doğa ve bu doğanın gereklerini yerine getirmeye çalışan çelimsiz insan…
Diğer canlılarla karşılaştırıldığı zaman çok zayıf özellikleri olan insanın diğer varlıklarda olmayan özelliği ise akıldır. Aklı ile kuşlar gibi uçmayı başaran, balıklar gibi deniz altında gitmeyi başaran ve diğer canlılara hükmeden insan. Bütün bunları yapmak için tarihsel bir süreçten geçmiş ve aklının meyvelerini zamanla yemiştir.
Mağaralarda yaşayan insanoğlu ateşi bulmuş, tekerleği, araçları ve zaman içerisinde daha uygun barınma alanlarını. Uygun barınma alanları ile beraber daha verimli tarım yapmaya başlamıştır. Tüm bunları insanoğlu niçin yapmıştır: tabii ki de daha rahat yaşamak ve daha çok besin kaynağına ulaşmak için.
Binlerle ifade edilen insan nüfusu milyonlara, yüz milyonlara ulaşınca besin sıkıntısına düşmemek için bu yolları uygulamıştır. Çocuklarını büyüten, kendilerine enerji veren, saçlarının ve tırnaklarının uzamasını sağlayan, onu hastalıklardan koruyan ve daha bir çok işlevi olan besinleri daha rahat ve daha çok elde etmek için çabalamıştır.
Bu besin grupları bilimin ilerlemesi ile beraber sınıflandırılmış ve en önemli besin gruplarından birisini de proteinlerin oluşturduğu tespit edilmiştir.
Proteinler tüm canlılar için hayati değer taşırlar ve canlıların yapısına katılırlar. Hücrenin yapısından tutunda enzimlerin yapısına kadar, saçların yapısından tutunda tırnakların yapısına kadar birçok yerde proteinler kullanılmaktadır.
Canlıların yapısında bulunan proteinler yirmi farklı amino asitin değişik tarzda sıralanması sonucu meydana gelmiştir. Aminositlerin sıralanmasında açıkta kalan bir karboksil ucu ve açıkta kalan bir amino ucu bulunmaktadır.
Proteinler hücrede bulunan ribozomlarda sentezlenir. Bitkiler ve bazı tek hücreliler kendileri için gerekli amino asitleri sentezleyebilirler, ama hayvanlar bütün amino asitleri sentezleyemezler ve dışarıdan almak zorundadırlar. Bu amino asitlere esansiyel amino asitler adı verilmektedir.
İnsanda proteinlerin sindirimi midede başlamaktadır.
Laboratuar ortamında bazı tip proteinlerin sentezi başarılmıştır. Ancak suni yolla üretilen bu proteinler en fazla üç yüz amino asitten oluşan küçük ağırlıktaki proteinler olmuştur.
İnsanlar enerji elde etme sıralamasında proteinleri en son kullanırlar. Bunda yapıya katılmasının rolü vardır.
Protein yapısının bozulmasına denatürasyon, yapısını tekrar kazanmasına renatürasyon adı verilir.
Proteinler daha çok et, süt ve süt ürünlerinde bulunmaktadır.
KAYNAKLAR:
1- http://tr.wikipedia.org/wiki/Protein
http://en.wikipedia.org/wiki/Protein
Lütfi ŞAHİN
