Nereden nereye…
Latife ÖGE AKIN
Yılbaşından önce binlerce asgari ücretlinin beklediği zam oranı açıklandı. Açıklanmasına açıklandı ama zaten zam ne kadar yapılacak kimse bilmezken iğneden ipliğe her şeye zam geldi. Hangi esnafa selam versek yılbaşından sonra şu kadar olacak ha dedi. Verilen zam miktarı yetersiz. Açlık sınırı, yoksulluk sınırı vs rakamlara girmeyeceğim, zira kimsenin umurunda değil. Oranlar, istatistikler vatandaşı ilgilendirmiyor. Vatandaş cebindeki parayı ve o parayla neyi ne kadar alabildiğini hesaplıyor.
1899 Haziran ayında buğday fiyatlarında meydana gelen artış dolayısıyla ekmeğe de zam yapılması söz konusu olunca Sultan II. Abdülhamid Han duruma müdahale ederek özel kalem müdürüne şu irade-i seniyyeyi yayınlattırmıştı: “Buğday fiyatının artmasından dolayı ekmeğe beş para zam yapılması lüzumu Şehremaneti’nden (Belediye) duyurulmuştur. Bunun üzerine Padişah Hazretleri derhal emir vererek bir komisyon kurdurmuş ve ekmek fiyatlarının artmasını önleyecek tedbirlerin alınmasını irade buyurmuştur.” Bu minval üzere kurulan komisyon meseleyi görüşüp, tedbir almıştı. Padişah, o kadar gaileler arasında ekmek fiyatlarıyla da ilgilenmişti.
Aynı sene Eylül ayında, ekmeğe zam yapamayan bazı fırıncılar, bu sefer ekmek üretimini azalttılar. Maksatları bu yolla ekmeği karaborsaya düşürüp zam yapmaktı. Fakat Sultan buna da hemen müdahale etti ve askeri fırınlarda, İstanbul halkı için ekmek pişirildi ve fırıncılar pes ederek normal üretimlerine başladılar.1907 senesinde de et fiyatlarında suni bir artış görüldü. Sultan Abdülhamid Han hemen bir irade yayınlayarak, askerin ihtiyacı için et temin eden müteahhitlerden, fazlaca et alındı ve belediye marifetiyle ucuz fiyatla halka satıldı. Kasaplar bu beklemedikleri durum karşısında geri adım attılar ve et fiyatlarını ucuzlatmak zorunda kaldılar. Aynı sene ekmek fiyatları yeniden gündeme gelmiş ve suni bir artış görülmüştü. Buna sebep olarak ise bu sene mahsulün az olması gösterilmişti. Padişah, hemen tahkikat yaptırdı ve şu iradeyi yayınlattırdı: “Bu sene mahsulün az olduğu şeklinde söylentiler var ise de, yaptırdığımız tahkikatta İstanbul’a gelen zahirenin geçen senelerden daha az olmadığı tespit edilmiştir. Anlaşıldığına göre bazı muhtekirler, mevcut zahireyi toplayıp stok yapmaktadırlar. Bunların maksatlarının, ellerindeki zahireyi yüksek fiyatla satmak olduğu aşikardır. Devletin görevi ise halkın ihtiyaçlarının temini için gerekli tedbirleri almaktır. Bu sebeple fiyatların artmasını önleyecek tedbirlerin alınması irade olunmuştur.” Bundan sonra dışarıdan buğday temin edilerek ucuz fiyatla fırıncılara verilmiş, bu suretle ihtikar yapanların ellerindeki buğdayı pahalı fiyatla satmalarının önüne geçilmiştir.
Diyeceğim o ki; ne asgari ücrete yapılan zam çözer bu işi, ne TÜİK tarafından yutturulmaya çalışılan enflasyon yansımaları. Alım gücü gereken seviyeye çekilmediği, çekilemediği sürece mesele çözülmez.
