Mîsâk-ı Millî [4] (Kars, Ardahan ve Batum)
Ahmet Candan
Geçtiğimiz hafta Mîsâk-ı Millî’nin en çok tartışılan ve en çok araştırılan merak edilen maddelerinden birisi olan ‘On İki Ada’ konusunu ele almıştık.
Bu hafta ise açıkçası pek merak edilmeyen, pek araştırılmayan ve genellikle es geçilen Kars, Ardahan ve Batum konusunu ele almaya çalışacağız.
Daha doğrusu Kars ve Ardahan’ı iki-üç cümle ile anlatırken büyük oranda Batum üzerinde duracağız.
/Bolşevik İhtilali üzerine Ruslar, Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilince, Osmanlı Devleti ile Sovyet Rusya arasında 3 Mart 1918 tarihinde imzalanan Brest-Litovsk Antlaşması ile Kars, Ardahan ve Batum sancakları Osmanlı Devleti'ne geri verildi.*
Ancak Batum birkaç ay sonra tekrardan elden çıkmıştır.
/Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti 1914 sınırlarına çekilmek zorunda kalmıştır. Daha sonra 13 Ekim 1921 tarihli Kars Antlaşması ile Kars, Ardahan Türkiye'de kalmış, Batum Gürcistan'a verilmiştir. *
Bugün Gürcistan’ın en önemli kentlerinden olan Batum liman kenti olmasıyla önemi daha da katlanmaktadır. Osmanlı zamanında şehirde büyük bir Müslüman nüfus bulunmaktaydı. Ancak elden çıktıktan sonra göçlerle birlikte bu sayı çok hızlı bir şekilde düşmeye başladı.
Maalesef bu güzel ve önemli şehirde elimizde değildir.
((*) başka kaynaklardan direkt alınmış yazılardır.)
Haftaya Mîsâk-ı Millî’nin Halep Vilayetini ve Deyr-i Zor Sancağını ele alacağım.
Allah’a emanet olunuz...
