Tarihte Bugün: 13 Mart

Bugün 13 Mart! Tarihte bugün, bilim, siyaset, sanat ve toplumsal olaylar açısından birçok önemli gelişme yaşandı. Uranüs’ün keşfinden Rus Çarı’nın suikastine, İstanbul’un işgalinden Papa Francis’in seçilmesine kadar tarih sahnesinde unutulmaz izler bırakan olaylara göz atalım.

1781 – William Herschel, Uranüs’ü Keşfetti

   yüzyılın en önemli gökbilimcilerinden biri olan William Herschel, 13 Mart 1781’de gökyüzünü incelediği sırada alışılmadık bir gökcismi fark etti. Başlangıçta bunun bir kuyruklu yıldız olduğunu düşündü, ancak yaptığı gözlemler sonucunda bu cismin Güneş Sistemi’nin yedinci gezegeni Uranüs olduğunu keşfetti.

Bu keşif, astronomi tarihinde bir dönüm noktası oldu. O zamana kadar bilinen gezegenler yalnızca çıplak gözle görülebilen Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn’dü. Ancak Herschel’in teleskop yardımıyla keşfettiği Uranüs, bilim dünyasına gezegenlerin teleskop kullanılarak bulunabileceğini gösterdi. Ayrıca, Uranüs’ün keşfi modern gezegen keşiflerinin başlangıcı olarak kabul edilir.

1881 – Rus Çarı II. Aleksandr’a Suikast

Çarlık Rusyası’nın en önemli figürlerinden biri olan II. Aleksandr, 13 Mart 1881’de St. Petersburg’da düzenlenen bir suikast sonucu yaşamını yitirdi. Narodnaya Volya (Halkın İradesi) adlı devrimci örgüt, Rusya’daki baskıcı yönetimi sona erdirmek amacıyla Çar’a karşı bir saldırı düzenledi.

Olay günü, II. Aleksandr’ın arabasına atılan bir bomba aracın alt kısmını parçalamış, ancak Çar olaydan sağ kurtulmuştu. Ancak Çar, yaralıları görmek için arabasından indiğinde ikinci bir bomba patladı ve ağır yaralandı. Suikast sonucu Çar hayatını kaybederken, Rusya’da sert baskı dönemi başladı. Yerine geçen oğlu III. Aleksandr, devrimcilerin güç kazanmasını önlemek için otoriter politikalar uyguladı ve reform süreçlerini durdurdu.

1920 – İstanbul Resmen İşgal Edildi

I. Dünya Savaşı’ndan yenik ayrılan Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’ni imzalamış ve ardından Osmanlı toprakları itilaf devletleri tarafından işgal edilmeye başlanmıştı.

13 Mart 1920’de İstanbul resmen işgal edildi. İngiliz, Fransız ve İtalyan kuvvetleri önemli devlet dairelerini, telefon ve telgraf hatlarını kontrol altına aldı. Osmanlı yönetimi üzerinde büyük bir baskı oluşturuldu ve kısa süre içinde Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı da dağıtıldı.

Bu olay, Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde Anadolu’da direnişin güçlenmesine neden oldu. İstanbul’un işgali, halkın Kurtuluş Savaşı’na daha güçlü destek vermesini sağladı ve Ankara’nın Türk direniş hareketinin merkezi haline gelmesine zemin hazırladı.

1930 – Türkiye’de Şehir İsimleri Değiştirildi

Cumhuriyet döneminde modernleşme ve Türkçeleştirme çalışmaları kapsamında 13 Mart 1930’da bazı şehir isimleri değiştirildi.

   Konstantinopolis olarak bilinen şehrin adı resmen İstanbul olarak belirlendi.
   İzmit yerine Kocaeli,
   Angora yerine Ankara,
   İzmir’in adı da Türkçeleştirilerek pekiştirildi.

Bu değişiklikler, Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsız kimliğini güçlendirme ve halkın benimsediği isimleri resmî hale getirme amacı taşıyordu.

2013 – Papa Francis Göreve Başladı

Roma Katolik Kilisesi’nin yeni lideri Papa Francis, 13 Mart 2013’te papalık makamına seçildi.

Asıl adı Jorge Mario Bergoglio olan Papa Francis, Arjantin doğumlu olup tarihteki ilk Latin Amerikalı Papa unvanına sahiptir. Aynı zamanda Cizvit tarikatına mensup olan ilk Papadır. Seçildiği günden itibaren,

   Yoksullara yönelik destek politikaları,
   Kilisenin şeffaflaştırılması,
   Çevre ve iklim değişikliği gibi konulara duyarlılık göstermesiyle dikkat çekmiştir.

Papa Francis, Hristiyan dünyasında daha ılımlı ve yenilikçi bir liderlik anlayışı benimseyerek küresel dinler arası diyaloga önem vermektedir.
Tarihte 13 Mart’ta Doğan ve Ölen Ünlü İsimler

Doğumlar:

   1733 – Joseph Priestley, İngiliz kimyager ve oksijen gazının kaşiflerinden biri.
   1900 – Giorgos Seferis, Nobel ödüllü Yunan şair.

 Ölümler:

   1881 – II. Aleksandr, Rus Çarı.
   1901 – Benjamin Harrison, ABD’nin 23. Başkanı.