Kriz tırmanıyor! Türkiye'den İran kararı

İran'ın Türkiye'ye Ağrı giriş noktasından sağlanan doğalgazı iletim hattında meydana geldiği iddia edilen bir arıza nedeniyle 20 Ocak tarihinden itibaren 10 gün süreyle durdurduğunu açıklamasının yankıları sürüyor. İran'ın bu açıklamasıyla eş zamanlı olarak bölgedeki arıza tespitini yerinde görmek ve konuyu incelemek üzere bölgeye bir BOTAŞ heyeti gönderildiği öğrenildi.

Konunun içyüzünü araştırmak için ülkeye giden heyetin bir bölümünün halen İran'da temaslarını sürdürdüğü bir bölümünün ise Türkiye'ye döndüğü öğrenildi. Heyetin yaptığı ilk belirlemelerde teknik bir arızadan öte, İran'ın artan iç talebi karşılamak üzere gazı kullandığı tespit edildi.

Teknik arıza yok

Yapılan ilk belirlemelerde teknik bir arızaya rastlanmazken, ülkede çetin geçen kış şartları sebebiyle Türkiye'ye gaz akışının durdurulduğuna yönelik tespitlerde bulunuldu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, "İran'ın, kontratımızda yazılı olan basınçla ilgili şartları tutturamadığını görüyoruz" dedi. Konunun İran tarafından çözüme kavuşturulmaması halinde ileride uluslararası tahkime taşınacağı da öğrenildi.

Tahkim yolu var

Edinilen bilgiye göre İran'ın kontratlar gereği Türkiye'ye günlük 28 milyon metreküp doğalgaz göndermesi gerekirken, şu an düşük barda yalnızca günlük 1-2 milyon metreküp doğal gaz gönderiyor. İran'ın yükümlülüklere uyduğunu ileride iddia etmek için düşük miktarda olsa gaz vermeyi sürdürdüğü üzerinde duruluyor. Sabah'ın haberine göre, Bu durumun İran tarafından suiistimale dönüşmesi durumunda Türkiye'nin konuyu uluslararası tahkime taşıması bekleniyor.

Öte yandan Türkiye tarafındaki kompresörlerin arızalı olduğu veya Türkiye'nin İran'a doğalgazın parasını ödemediğine yönelik sosyal medya üzerinde başlatılan yalan haber operasyonlarının da belirli çevrelerce bilinçli olarak gündemde tutulmaya çalışıldığı ifade edildi.

Diğer giriş noktaları tam kapasite çalışıyor

Dönmez, "Avrupa ile aynı kaynaklardan besleniyoruz. Orada da benzer sıkıntılar oldu ve arz kısıntısından dolayı fiyatlarda ciddi artışlar yaşandı. Vatandaşı karanlıkta, soğukta bırakmamak için kontratların tamamını yeniledik, eksik olanları da spottan tedarik ederek kapatmıştık.

İran hariç diğer giriş noktaları tam kapasite çalışır durumda" dedi. Dönmez ayrıca OSBÜK'ün, yıllık 300 bin metreküpün altında doğalgaz tüketen OSB içindeki firmaları dezavantajlı hale getiren Kademeli Fiyat Uygulaması'na son verilmesi talebine ilişkin, "OSB'lerin talebini haklı buluyorum. Kademe yerine tek tarife olabilir mi, buna çalışıyoruz" dedi.

Üretim kayıpları

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise "İran gibi büyük bir tedarikçinin bir anda doğalgazı kesmiş olması elbette sıkıntılar getiriyor. Bunları hep beraber atlatmaya çalışacağız. Bu noktada üretim kayıpları olacak bunu biliyoruz. Bunun haricinde, yaptığımız planlamada makine teçhizatında zarar görecek olan varsa, ya da hammaddesi bozulacak sektörler varsa bunları duymak istiyoruz. Bakanlık olarak sektörlerin sıkıntıları ile ilgili her zaman teyakkuzdayız, bu süreçte de teyakkuzda olduk" dedi

İran'ın kontratta yazılı olan doğalgaz basıncı ile ilgili şartları tutturamadığını belirten Bakan Dönmez, "İran bir kaçak olduğunu söyledi. Bizim yaklaşımımız kış şartlarının atlatılmasından sonra tamiratın yapılması yönündeydi. Onlar bu riski alamayacaklarını söylediler. İş dünyamızla süreci en az hasarla atlatmak için çalışıyoruz.

10 günlük süreçte yüzde 40'lık kesintiyle atlatabiliriz demiştik. Sanayicilerimiz, yarım kapasite çalışmak yerine birkaç gün tam kapanma ve sonrasında tam kapasite çalışma önerisinde bulundu. Buna göre planlamamızı yaptık" dedi. İran ile bakanlık düzeyinde görüştüklerini ifade eden Dönmez, "Ayrıca Cumhurbaşkanımızın, İran Cumhurbaşkanı ile yaptığı telefon görüşmesinde konuya hassasiyet gösterilmesini rica eden görüşmesi oldu. Bu süreci en kısa şekilde atlatmaya çalışacağız" dedi.