Konyalı Uzman: Konya'daki Mevcut Obrukların Yüzde Doksanı Fay Hattı Boyunca Oluşuyor

KONYA HABER: Konya Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Şükrü Arslan Konya’da deprem obruk ilişkisi ve obrukların oluşumu hakkında açıklamalarda bulundu. Konya’da oluşan obrukları meydana gelen depremlerle ilişkilendirebilir miyiz sorusuna cevap veren Arslan, “Bu sorunun cevabı şöyle yani yumurtamı tavuktan çıkar? Yoksa tavuk mu? yumurtadan çıkar sorusuna çok benziyor. Neden öyle bu konuyla ilgili çalışan uzman arkadaşlarımız 2020 yılında özellikle bu hususta Konya’da oluşan yer hareketleri özellikle obruk oluşan bölgeye yakın yerlerdeki yer hareketleri ile obruk oluşum tarihlerini karşılaştırdılar ve bununla ilgili bir çalışma yürüttüler. Ama obruk oluşumu ile ilgili elimizde net tarih olmadığı için burada bazı şeyler eksik kalıyor. Nasıl eksik kalıyor? Obruk olmuş ama vatandaş bir gün sonra görmüş veya iki gün sonra görmüş ya da aynı gün görmüş ama kaç saat sonra görmüş. Bu bile orada örnek veriyorum çok düşük ivmeli yer sarsıntıları olmuş 1.5, 1.8,2.1. Şimdi burada bu sarsıntı sismik alette kayıt alınırken Obruk oluştuğu için mi bu sarsıntı kayda girdi? Yoksa bu sarsıntıdan sonra mı obruk oluştu? İşte bunun tam olarak ortaya konulabilmesi için oluşan obrukların net tarih ve saati bize gerekli. Ama şuanda mevcut oluşan obrukların günleri özellikle son yıllarda oluşanların hepsinin oluşum tarihleri elimizde mevcut. Ama oluşum saatleri ve evreleri ile ilgili detaylı bilgiye sahip olmadığımız için burada biz bu sarsıntılarla ilgili obruk mu oluşuyor? Yoksa bu obrukların oluşumunda bu sarsıntılar mı meydana geliyor. Bununla ilgili net ortaya konulmuş bir verimiz yok.” şeklinde konuştu.

DEPREMLERİN VE SARSINTILARIN OBRUK OLUŞUMUNDA TETİKLEYİCİ BİR ETKİSİ VAR
Doğu Anadolu Fay hattında ki depremlerin ve sarsıntıların obruk oluşumunu etkilediğini ifade eden Oda başkanı Şükrü Arslan, “Büyük depremlerle ilgili olaraktan özellikle Doğu Anadolu Fay hattında 7,7, 7.6 ve Hatay’da 6,4 Maraş bölgesinde 6.6 ve 6.0 gibi depremlerle süre gelen artçılar 5 büyüklüğünde diğer segmentlerde ki depremler ve sarsıntılar da muhakkak karstik boşluk olan üste örtü tabakasının olduğu ama alt da boşluk olan yarı duraylı halde duran malzemenin yıkılmasında ve obruğun yüzeye çıkmasında tetikleyici bir etken olma ihtimali muhakkak var. Yani sonuçta altta bir boşluk oluşuyor karstik boşluk dediğimiz bir boşluk malzeme erimiş suyla birlikte ve yer altı suyunda bir çekilme olmuş üst tabakanın alt kısmında dökülmeler olmuş. Örtü tabakası inceledikçe duraylılığını kaybediyor zaten bir de bunun üzerine sarsıntı meydana geldiği zaman sarsıntıyla birlikte yarı duraylı halde duran örtü tabakası yıkılıp obruğun yüzeye çıkmasına sebep oluyor. Yani bu yüzden burada fayların obruk oluşumunda hiç etkisi yok demek yanlış olur. Zaten var olan karstik boşlukların obruk olarak gün yüzüne çıkmasına tetikleyici etken olduğunu söylemek daha doğru olur. Fayları da bu şekilde irdeleyebiliriz obruklar ile.” İfadelerini kullandı. 

KONYA’DAKİ MEVCUT OBRUKLARIN YÜZDE DOKSANI FAY HATTI BOYUNCA OLUŞUYOR
2020 yıllarından bu yana Konya’da yapılan çalışmalara göre fay hattı yakınlarında obruk oluşumunun, zengin mineralli kayaçların ve karstlaşmanın yoğun olduğunu belirten Şükrü Arslan,” Biz 2020 yılından bu yana yapılan bölgede çalışma var hala devam ediyor bu proje. Bizlerde bu projeni bir tarafında görev alıyoruz yardımcı oluyoruz çalışıyoruz. Bu projede elde edilen sonuçlar Konya’daki obrukların yüzde 90’ı fay hattı boyunca oluşuyor. Neden böyle oluyor? Fay hatları boyunca karstlaşma dediğimiz kalsiyum karbonatça zengin mineralleri kayaçların oluşması çok daha yoğun oralarda yer altı suyu akışları oraya malzemenin taşınması ve karstlaşma daha yoğun olduğu için karstlaşma daha yüksek. Ve orada yine yer altı sularının akımıyla o karstlaşmayı o malzemeyi orada eriterek boşluk daha çok oluşturuyor diğer bölgelere nazaran. O yüzden burada bizim faylarla obrukları da ilişkilendirmemiz ve o hatlar boyunca aynı özellikle yapıların var olmasıyla o bölgelerde yine obruk beklememiz gayet doğaldır.” ifadelerine yer verdi.

KONYA OBRUK TEHLİKE HARİTASI ÜRETİLECEK
Konya AFAD İl Müdürlüğünün 2020 yılında başlamış olduğu çalışmayı Jeoloji Mühendisleri Odası olarak yakından takip ettiklerini vurgulayan Arslan, “Konya AFAD İl Müdürlüğünün 2020 yılında başlamış olduğu bir çalışma var. Bizde Jeoloji Mühendisleri Konya Şubesi olarak bu çalışmayı yakından takip ediyoruz. Katkı ve destek de veriyoruz. Konya Teknik Üniversitesi’nde obruk araştırma merkezi kuruldu orada bir birim oluşturuldu. Çok güzel uzman hocalar bu konu ile ilgili çalışmalar yürütüyorlar. Şu anda gelinen aşamada saha çalışmaları tamamlandı. Şu anda büro çalışmalarında mevcut elde edilen verileri değerlendirip bununla ilgili Konya’da Konya Obruk Tehlike haritası üretecekler bu çok güzel çok büyük bir kazanç olacak Konya ilimiz için bugüne kadar yapılmamış ama kesinlikle Konya’nın obruk açısından risk değerlendirilmesi açısından zarar öngöre bilirlik açısından çok işe yarayacak bir çalışma bu yıl itibari ile tamamlanması planlanıyor. Bu harita tamamlandığında kamu ile paylaşıldığında bununla ilgili kamunun kurum ve kuruluşları STK’lar konun bütün paydaşlarıyla çalıştaylar düzenleyip bu sorun hakkında sorunun giderilmesi hakkında önlem alınması hakkında riskli alanların eylem planları hakkında çalıştaylar düzenlenecek. Bu çalıştayları önemsiyoruz ve sabırsızlıkla bekliyoruz. Çünkü bu çalıştaylarda ortak bir akılla güzel sonuçlar çıkıp Konya ili için obruk sorunun artık sorun olmaktan çıkarıp çözümleriyle birlikte tartışılacağı bir platform olacağını düşünüyoruz.” dedi.

SAGGİNG ÇALIŞMASIYLA İLE OBRUK SAYISINI 600’LERDEN BİN 900’LERE ÇIKARTTIK
Sagging çalışmasıyla birlikte 600 olan obruk sayısının bin 900 civarına çıktığını, detaylandırılıp düzeltilmesi gerektiğini söyleyen Arslan şu şekilde konuştu: “Malum hepimizde biliyoruz kamuoyunda çok fazla sayılar geçiyor. Kamuoyunda 400-500 denirken bir anda 2 bin 2bin 500’lü sayılara çıktı. Bunu detaylandırmak lazım ve düzeltmemiz lazım. Bu projenin temel çıkış esası kuyu tipi keskin hatlı derin oluşan obruklar yöre halkında ve insanlarda kaygı ve endişe yarattığı için bu obrukların çalışılıp olası muhtemel oluşacak alanların belirlenip bununla ilgili gerekli önlem ve tedbir almasını amaçlanmıştır. Kuyu tipi obruklar malum bir de kuyu tipi oluşan obrukların haricinde sagging dediğimiz yine bu da bir tür obruk ama farklı bir tür daha çok böyle kum akması gibi koni şeklinde yüzeyde oturma ve çukurlaşma şeklinde çok da derin olmayan keskin hatları olmayan yapılara biz sagging diyoruz sagging şeklinde yapıların da olabileceğini de biz saha çalışmalarında gördük. Bununla ilgili olarak Çumra ilçesi başta olmak üzere Ereğli’de Karapınar’da Karatay’da hatta ve hatta Selçuklu da bile sagging olma ihtimali olan yüzeysel görselleri gördük. Şimdi bilim diyor ki sizin her bir sagging için o yapıya sagging diyebilmeniz için sizin o yapının enlemesine yer altına doğru kesitini çıkartmanız o kesiti oradaki tabaka yapılaşmasındaki sagging yapısını net bir şekilde ortaya koymanız gerekiyor ki siz o zaman bu evet seylink diyebilesiniz. Her gördüğünüz yapı seylink değildir. Bunlar oturmada olabilir. Yüzey Deformasyon olabilir. Bir çökme de olabilir. Bunu sagging’den ayırabilmeniz için muhakkak sagging yapısını ortaya koymanız gerekiyor diyor.”

KONYA HABER - HAKİMİYET