Demansın erken tanısında Yapay Zeka ile yeni dönem
Nöroloji Uzmanı Dr. Elif Sarıca Darol'un, demans hastalığının erken teşhisine yönelik yapay zeka destekli projesi TÜBİTAK'tan destek aldı. Sakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi (SEAH) Nöroloji Kliniğinde yürütülen 'Demansın Erken Tanısında Serebellumdaki Nöroradyolojik Biyobelirteçlerin Yapay Zeka Kullanılarak Belirlenmesi' başlıklı proje, bu alanda çığır açmayı hedefliyor.
Dünya genelinde 55 milyon kişinin demansla yaşadığını ve bu sayının her 20 yılda iki katına çıkmasının beklendiğini belirten Dr. Sarıca Darol, Alzheimer’ın demans vakalarının %60-80’ini oluşturduğunu ifade etti. Hastalığın ilk aşaması olan hafif bilişsel bozukluk (MCI), genellikle ciddi günlük yaşam etkileri yaratmayan unutkanlık ve bilişsel problemlerle kendini gösteriyor. Ancak bu evrede doğru tanı koymak, mevcut yöntemlerin kısıtlılığı nedeniyle oldukça zor.
Dr. Darol, mevcut tarama testlerinin sosyal ve kültürel farklılıklardan etkilenmesi ve ileri görüntüleme tekniklerinin yüksek maliyeti gibi sorunlara dikkat çekerek projenin bu eksikliklere çözüm sunmayı amaçladığını belirtti. Çalışma, Alzheimer’ın beyin üzerindeki etkilerini ele alırken, genellikle motor fonksiyonlarla ilişkilendirilen serebellumun bilişsel ve duygusal süreçlerdeki önemine de ışık tutuyor. Bu yenilikçi proje, demansla mücadelede erken teşhis için umut vadediyor.
Projede yapay zeka ve derin öğrenme tekniklerinden yararlanılarak, standart radyolojik görüntüler üzerinden elde edilen verilerle yeni biyobelirteçlerin tespit edilmesi hedefleniyor. Dr. Darol, projenin başarıyla tamamlanması durumunda erken tanı hızının ve doğruluğunun artacağını, aynı zamanda uzmanların iş yükünü hafifleten bir karar destek mekanizması oluşturulacağını ifade etti. Projenin bir diğer önemli boyutunun sosyal ve ekonomik etkiler olduğunu belirten Dr. Darol, “2019 yılında demans ile ilgili küresel maliyetler 1,3 trilyon dolar olarak açıklanmıştır. Bu maliyetin yüzde 50’si hasta yakınlarının üstlendiği dolaylı bakım maliyetleriyle ilişkilidir. Ülkemizde demansın erken tanı ve tedavisi sosyal ve ekonomik açıdan kritik bir öneme sahiptir. Projemiz tamamlandığında, yalnızca ülke ekonomisine katkı sağlamakla kalmayacak, sağlık alanında yapay zeka kullanımını teşvik ederek Türkiye’nin bu alandaki hedeflerine hizmet edecektir” dedi.
Dr. Elif Sarıca Darol’un liderliğinde yürütülen ve TÜBİTAK tarafından desteklenen projede, farklı disiplinlerden uzmanlar bir araya gelerek demansın erken teşhisi için yenilikçi bir çözüm geliştirmeyi hedefliyor. Projeye, Nöroloji ve Radyoloji alanlarından akademisyenler ile mühendislik fakültesinden uzmanlar katkı sağlıyor.
Dr. Sarıca Darol, ekipte yer alan Doç. Dr. Onur Taydaş, Doç. Dr. Gökçen Çetinel, Prof. Dr. Murat Alemdar, Asistan Dr. Canay Altınöz, Asistan Dr. Tunahan Dertli ve Sakarya Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Fakültesi’nden Araştırma Görevlisi Derya Kandaz’ın projeye disiplinler arası bir yaklaşım kazandırdığını belirtti.
Demansın erken tanısında çığır açmayı hedefleyen bu çalışma, yapay zeka destekli sağlık çözümleriyle hem bireylerin yaşam kalitesini artırmayı hem de toplum sağlığına katkı sunmayı amaçlıyor.
