Buğday krizi kapıda, 10 hafta sonra bitiyor

Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte dünyada gıda güvenliği önemli bir gündem maddesi haline geldi. Ülkeler, ürettikleri temel gıda ürünlerini ihraç etme noktasında korunmacı davranmaya ve ihracatı sınırlamaya başladı.

The Economist dergisi mayıs kapağında konuyu deşifre etti. Rusya-Ukrayna savaşı, Hindistan’ın ihracat kısıtı, Çin’in stoku yeni kavgayı tetikledi. Türkiye’nin eli ise güçlü.

Rusya ve Ukrayna dünya buğday ticaretinin yüzde 30'unu gerçekleştiriyor. Ukrayna buğdayına Somali, Benin, Mısır, Sudan, Senegal, Tanzanya gibi ülkeler muhtaç. Ukrayna ihracat yapamayınca Hindistan'a yöneldiler. Hindistan da kapıyı kapatınca buğday ithal eden Afrika ülkeleri büyük bir krizle karşı karşıya kaldı.

Economist: Gıda felaketi yaklaşıyor

Özellikle dünyanın önemli tahıl ihracatçılarından Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, bu ürünlere olan erişimi zorlaştırdı. Geçtiğimiz günlerde dünyanın ikinci büyük Buğday üreticisi Hindistan da buğday ihracatını yasaklama kararı alınca gözler buğdaya çevrildi. Daha önce yaklaşan Gıda kriziyle ilgili birçok kez uyarıda bulunan Tarım analiz firması Gro Intelligence CEO’su Sara Menker dünyanın 10 haftalık tüketime yetecek kadar buğday stokunun kaldığını söyledi. Tarım analiz firması Gro Intelligence’a göre, rezervlerde dünya tüketimine 10 hafta yetecek kadar buğday kaldı. Bu rakamın 2008 finansal krizinden bu yana görülen en düşük seviye olduğu belirtilirken, seviyenin tahmin edilenden daha kötü olduğu değerlendiriliyor.

Gıda savaşı ve yüksek fiyatlar korkuttu! Dünya Bankası'ndan 30 milyar dolarlık karar

‘ACİL ÖNLEM ŞART’

Devletler, küresel buğday stoklarının yıllık tüketimin yüzde 33’üne denk geldiğini savunurken perşembe günü Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde gıda güvenliği üzerine yapılan toplantıda konuşan Gro Intelligence CEO’su Sara Menker bu oranın aslında yüzde 20’ye yakın olduğunu söyledi. Uzun süredir yaklaşan gıda kriziyle ilgili uyarılarda bulunan Menker, büyüyen açlık tehdidi karşısında acilen önlem alınması gerektiğine dikkat çekti.

Sara Menker

Artan ekin fiyatları milyonları riske atarken yaşanan kuraklıklar ve yükselen gübre fiyatları da önümüzdeki dönemde tahıl tedarikini tehdit etmeye başladı. Eski bir enerji Emtia taciri olan ve gıda krizini pandemi tedarik zincirlerini boğmadan öngören Menker, “Bu döngüsel değil. Bu sismik bir kriz. Bu bir nesilde bir kez yaşanabilecek ve jeopolitik dönemi dramatik şekilde etkileyebilecek bir olay” değerlendirmesinde bulundu.

Fransa gıda krizini aşmak için Afrika'daki arazilere göz dikti

DÜNYADA ÜRETİM DÜŞÜYOR

Üretimde de düşüş yaşanıyor. Dünyanın buğday üretimi 2022- 2023 sezonunda 775 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Tüketiminin ise 788 milyon tonu bulması bekleniyor. Bu da stokların daha fazla tüketilmesi anlamına geliyor. Dünyada yaklaşık 300 milyon ton buğday stoku var. Bunun da yarısı Çin'in elinde. Rakamlar önümüzdeki dönemde buğdayda küresel kavganın yaşanacağını gösteriyor. Hatta bu kavga The Economist dergisinin mayıs ayı kapağına da yansıdı. Kapakta 'kuru kafa' şeklindeki buğday fotoğrafı dikkat çekti. Küresel salgın Kovid 19'dan önce de ünlü dergi aşıyı işaret etmişti. Dergi son kapağıyla yeni küresel senaryonun da 'buğday'da olacağını öne sürdü. Peki ya tüm bu gelişmeler yaşanırken Türkiye'nin durumu ne? Buğdayda sıkıntı yaşanır mı? Rusya-Ukrayna savaşı buğday ithalatını zora sokacak mı?

Küresel tarım fiyatları rekor düzeyde

20 MİLYON TON REKOLTE

Türkiye'nin yıllık ortalama 25 milyon ton buğday ihtiyacı bulunuyor. Bunun 18-19 milyon tonu iç pazarda tüketiliyor. 6-7 milyon tonu ise işleyip ihraç ediliyor. Yeni hasada sayılı günler kaldı. 15-20 gün içinde Güneydoğu'da, temmuzda da İç Anadolu'da hasat yapılacak. Bu yıl yağışların etkisiyle 20 milyon ton rekolte bekleniyor. Yani Türkiye'nin hasat edeceği buğday kendi tüketimine rahatlıkla yetecek düzeyde...

The Economist'in kapağına taşıdığı mayıs sayısındaki buğday haberinde Birleşmiş Milletler'in (BM) raporuna atıfta bulunuldu. Haberde 2050 yılına kadar 450 milyon ila 1.6 milyar insanın gıdaya ulaşmakta güçlük çekeceğini vurgulandı.

Buğday

RUSYA YİNE ÖNCELİKLİ PAZAR

Buğdayda ithalat daha çok unlu mamul üretimi yapan firmalar için gerekiyor. Türkiye geçen yıl yaklaşık 7.5 milyon ton buğday ithal etti. Bunun yüzde 66'sını Rusya'dan, yüzde 18'ini Ukrayna'dan aldı. İki ülke arasındaki savaş, 'İthalatta sorun olur mu?' sorusunu akla getirdi. Tarım Bakanlığı ve TMO yetkilileri, öncelikli pazarın yine Rusya olacağını söylüyor. Savaş nedeniyle Rusya'da sadece birkaç limanın kapalı olduğunu belirten yetkililer, "Rusya Azov denizi limanları ve Novorossiysk limanından da yükleme yapılıyor, herhangi bir problem yok. Ayrıca Rusya'da bu yıl buğday rekoltesinden yüzde 5 ila 10 arasında bir artış bekleniyor. Dolayısıyla onların elinde buğday fazlası olacak. Bu buğdayı da satmak istiyorlar" diyor. Ukrayna'ya da alternatif pazarların olduğuna dikkat çeken yetkililer, "ABD, Kanada, Avustralya, Kazakistan gibi ülkelerden alım yapılabilir" ifadelerini kullanıyor.

Türkiye gerçekleştirdiği buğday ithalatının tamamını dahilde işleme rejimi kapsamında gümrük muafiyetiyle işleyerek iç piyasaya sunmadan ihraç ediyor. Son 19 yılda toplam 22 milyar dolar tutarında 79 milyon ton buğday ithalatına karşılık, 35 milyar dolar tutarında 89 milyon ton buğday ve mamulleri ihracatı gerçekleşti.

HİNDİSTAN'DAN ALIM YAPMAYIZ

Son dönemde gündemde dolaşan bir diğer iddia ise Hindistan'dan buğday ithalatı yapılacağı yönünde oldu. Tarım Bakanlığı bunu kesin ve net bir dille yalanlasa da türlü spekülatif haberler medyada yer almaya devam etti. Önceki günlerde de Hindistan buğday ihracatını yasakladığını açıkladı. Tarım Bakanlığı yetkililerine Hindistan'dan buğday ithalatı için herhangi bir görüşme yapılıp yapılmadığını sorusuna şu yanıtı verdi:

"Biz Hindistan ile hiç görüşme yapmadık. Çünkü Hindistan buğdayında Hint sürmesi diye bilinen, 'Tilletia İndica' adı verilen bir hastalık bulunuyor. Bulaşıcı bir hastalık olduğu için Hindistan buğdayı ülkemizde ve dünyada çok talep görmez. Yani Hindistan ihracatı kısıtlamamış olsa dahi bu ülkeden böyle bir alım yapmayız, talebimiz de olmaz."

KAYNAK: SABAH